Gerra zibila (1936-1939)

Historia - 3.ebaluaketa-

GERRA ZIBILA (1936-1939)

1. Orokortasunak
2. Garapena
3. Gerra Euskal Herrian
4. Fronte popularraren gobernuaren garapena
5. Alderdi Nazionalaren bilakaera politikoa
6. Gerra Zibilaren ondorioak

OROKORTASUNAK

> Non eta noiz hasi? Ceuta, Melilla eta Tertuan, 1936ko uztailaren 17an.
Iberiar penintsulan, 1936ko uztailaren 18an. (Data orokorra)

>Protagonistak : pertsonai nagusiei, Fronte Popularrekoek Espainiatik separatu zituzten elkarrengandik hurbil ez egoteko, eta ezer planeatzeko aukera ez izateko.
Francisco Franco (Kanarietan zegoen)
San Jurjo (Portugalen zegoen. Portugaletik Burgosera errepidean istripuz hil zen)
Mola (Nafarroan zegoen) (Erreketeen taldea sortu)

> Bi bandoen ezaugarriak :
a) Espainia NAZIONALA (altxatuak,Jazarleak)
- Errepublika desegin
- Estatu katolikoa nahi zuten
- Estatu zentralistara bueltatu nahi (nazio estatua, estatu bakarra, autonomiarik gabeko estatua)
- 31ko konstituzioaren kontra
- Ideologia eskuindarra
b) Espainia ERREPUBLIKAZALEA
- Monarkiaren kontra
- Estatu laikoa
- Autonomi estatua
- Nazionalen kontra
- 31ko konstituzioa mantendu
- Ideologia ezkertiarra(barianteekin)

> Kanpo eta barne laguntzak.
a) Barneko laguntza:
- Ejerzitoa bitan banatu zen, gehiengoa Errepublikarren alde zeudelartik. Nahiz eta nazionalen aldekoa ere egon.
- Eliza guztia nazionalen alde zegoen
- Alderdi politikoak; Fronte Popularrekoa ezkertiarren aldekoa zen. Eta Ceda, Falange española y de las JONS, Renovación Española... delakoak nazionalen alde.
- Gizartea:nazionalen alde; goi mailako burgesia, lur jabeak, dirudun gehienak, goi kargua zutenak eta katolikoak (asko ziren). Besteak ezkertiarrak ziren.

b) Kanpoko laguntza:
- Nazionalen alde: Mussolini (Italia), Hitler (Alemania) eta Portugalekoak zeuden. Portugal leku estrategikoa izango da frankistentzat eta beste bi potentziek armak bidaliko dizkiete.
- Errepublikaren alde: SESB (laguntza emanzioten, armamentua erosiz), Frantzia (hornitzailea armadura bidaliz) B.Handia; hiru hauek ez dute haien ejerzitoarekin parte hartuko.
Nazioarteko brigadak, borondatez, errepublikarren alde apuntatu ziren gerran parte hartzeko. Beste lurraldeetatik etorritakoak ziren, ideologikoki oso ezberdinak izanik, baina guztiak boluntarioak errepublikaren alde borrokatzeko.
* NE (gerrak ez egotekonazioarteko elkartea zen) neutro geratu zen, nahiz eta errepublikarrak laguntza eskatu. Gerran sartzekotan konfliktoak helduko zirelako.

GARAPENA

1936.URTEAN
- Nazionalen lehen okupazioak gertatu ziren: Galizia, Gaztela Leoi, Aragoi (zati bat), Nafarroa, Ipar Afrika, Kanariak, Cadiz (zati bat)
- Nazionalek bi helburu zituzten: · Irun okupatu (Hendaiatik frontera mosteko, Espainia etaFrantziako lotura apurtzeko). Hau iraian lortuko dute eta Donostiarantz habiatuko dira, Gipuzkua okupatu arte. · Madrid okupatu. Honetarako ahalegin handiak egin beharko zituzten. Ezin izan zuten hartu eta estrategia bezala, inguruko lurraldeak okupatuz Madrilera hurbiltzen joango zirela erabaki zuten, Madrid azkeneraino utzi arte.
- Urrian hasieran, Burgosen Francisco Franco GENERALISIMO (General guztiengenerala) eta Espainiako CAUDILLO izendatu. >> Agintari politiko eta militar gorena!
Madrilgo gorteak (Fronte popularreko gobernukoak) EUSKAL ESTATUTUA onartu (Hau soilik, Bizkaian aplikatu ahal izan zen, Nazionala ez zen lurralde bakarra zelako)
- Azaroan, meatzuen aurrean, Fronte Popularreko gobernua Valentziara trasladatu behar izan ziren (Nazionaak Madrid hartzeko helburua zutenez etaValentzia leku seguruagoa eta defentzarako errezagoa zenez, joan ziren)

1937. URTEAN
- Nazionalen estrategia aldaketarekin lotuta, komunikazioak mosteko helburuaz (Madrid isorratzeko) Guadalajarako eta Jaramako batailak gertatu ziren (Biak Madriletik gertu)
- Udaberrian, Iparraldeko Frontea konkistatu zuten Nazionalek. (Bizkaia, Kantabria, Asturias) Bizkaia konkistatu zuten, Bilbo ekainean hartu...