Historia

4.GAIA: HIRIEN SUSPERRALDIA
1.XIII.MENDEKO EKONOMIA-OPAROTASUNA
XIII.ean ekonomia hobetu zen, eta honekin, biztanleen bizi-baldintzak ere.
Nekazaritzaren hobekuntza eta biztanleriaren hazkundeaXII.etik aurrera nekazaritzako ekoizpenak gora egin zuen. Arrazoiak:
-Lur gehiago landu zituzten: basoak bota zituzten, zingirak lehortu, lur berriak landu eta hiru urteko labore-txandaketa ezarrizuten   (partzelen herena bakarrik lugorrian).
-Teknika berriak erabili zituzten: golde belarriduna (lurra sakonago landu), ureztaketa hedatu, labore berriak sartu (islamiarrei esker), errotak hedatuziren.
Ondorioak: gosea gutxitu eta biztanleria asko hazi zen. (1.dok)
Merkataritzaren eta bankuen garapena
XII.etik merkataritza asko garatu zen. Jende gehiago zegoenez, produktu gehiago beharzituzten.
Produktuak lehorrez, eta batez ere, itsasontziz garraiatzen ziren, ibai eta itsasoetatik. Itsas bide nagusiak:
-Mediterraneoko bideak: Espainiako eta Italiako hiriak musulmanen portuekin etaBizantziar Inperiokoekin lotu. Europarrek luxuzko produktuak inportatu (lurrinak, setak, portzelana, espeziak) eta ehunak eta armak esportatu.
-Atlantikoko eta Baltikoko bidea Hansa merkatarielkartearen mende zegoen. Portugalgo eta Bizkaiko golkoko portuak Flandesko (Brujas, Anberes) eta Alemaniako hiriekin (Hanburgo) lotzen zituen. Gaztela eta Ingalaterratik artilea esportatzen zuten; Frantziatikardoa, Ingalaterratik eztainua eta Baltikotik anbarra, zura eta garia.
Merkatariak merkataritza-azoketan biltzen ziren. Champagnekoa, Frantzian, oso garrantzitsua zen.
Merkataritzarenhazkundearekin, banku eta finantza teknika berriak agertu ziren. Bidaia garestiak egin ahal izateko, kredituak ematen hasi ziren. Diruaren ordez, kanbio-letrak sortu zituzten.
2.HIRIEN PIZKUNDEA
Germaniarrekerromatar inperioa garaitu zutenetik (V. mendean) Europako hiriek garrantzia galdu zuten, baina XII.etik aurrera, hazten hazi ziren.
Hirien hazkundearen zergatiak
-Nekazaritza teknika berriei esker,...