Karlistaldiak

Gerra Karlistak edo Karlistadak XIX.mendeko hiru garaietan Espainian gertatutako guda zibilak izan ziren. LEHEN KARLISTALDIA:Lehen Karlistaldia 1833 eta 1840 bitartean Espainian izandako gerrazibilari deritzo. Funtsean, tronuaren ondorengotza arazoagatik suertatu zen.Hasiera batean liberalen indarra handiagoa zen arren, Tomas Zumalakarregik antolatutako gerrilla gerra arrakastatsuagatik,karlistak euskal lurraldeetan indartsu egin ziren eta liberalei sona handiko porrotak eragin zizkieten.1835ean, garaipen hauek animatuta, Karlosek Zumalakarregi Bilbo setiatzera behartu zuen berak nahiagozuen Gasteiz hartu, bertatik Madril erasotzeko, portu garrantzitsu batez jabetu nahi baitzuen. Zumalakarregi setioan bala galdu batez hil zenean, karlistek ezin izan zuten bere trebetasuna berdindukozuen buruzagi militarrik aurkitu.Heriotza honen ostean, liberalak gerran iniziatiba hartzen hasi ziren, baina ezin izan zuten gerrilla karlista menperatu. Gauzak horrela, gerra amaitzeko formulakbilatzen hasi ziren batez ere herrialdeetako handikiak, Baionan bilduta. Hauek bakea eta foruak bultzatu zituzten.
BIGARREN KARLISTALDIA:Matinersen gerra goizeko lehen orduetan tropak erasotzen zituztentaldeei erreferentzia eginez, askok Bigarren Karlistalditzat jotzen dutena, 1846ean hasi eta 1849an bukatu zen eta karlistak eta Elisabet II.aren aldekoak borrokatu ziren.Guda baino kataluniarrenmatxinada izan zen bere egoera sozial eta ekonomikoa salatzeko. Galiziara zabalduta, Ramón Narváez lehen ministroak berak kontrolatu zuen matxinada Galizian eta Fernando Fernández de Córdovak, bertokokapitain jenerala zena, kataluniarrak menderatu zituen. Ofizialki matxinada 1849ko maiatzaren 14ean amaitu zen, frantziar tropek oinordeko karlista zen Karlos VI.a atxilotzean. Ekainean, amnistia emanzieten karlistei eta erbesteratuak itzuli ziren.
HIRUGARREN KARLISTALDIA:Hirugarren Karlistaldia 1872 eta 1876 Karlos VII.a izengoitiaz karlisten erregenahia zen Karlos Borboikoaren jarraitzaile eta...