presagio de algunos animales


anuu kasapülainjatü nee
anuu jülinaka apüla mürulü
1.¿jamalu´ulu tü alinaa münaka?
2.¿kasapalajatkai wanee uchii otta mürülü eekai juntüin, julatüin, juusikaain, otta wanajiraain namaa wayuu.

taküjainpa´aa jümüin:
tü aküjalaa jaashaje´erajatka joolu´u ya´ayaa katata jüküa´aipa juulia putchi ee jaapapu´uin atumaa, kanainjeesü jaa´in jünüiki júmaa jüno´ujeein tü jümakajümüin, kasa kapülajatka wanee kasa, jülu´ ü jeesü jaa´in jama jüküjüinjatüin kasapalajatüin wanee uchii,mürülü eekai juntüin, julatüin, juusikaain, otta wanajiraain namaa wayuu eesia ee kapülajatka jia jülü üjachon jaa´in.
,

wainpirai müsia maajua.
eetashi i wane ka´i, naashein taata, wane wayuu wainpirai nünülia jümaa nuwayuuse maajua , kepiashii jau wane uuchieere naya, maimain kasa napünajaka eesü wuiirü, maiki,ai,kalapaasü,katsaalia, kepeshuuna otta maima, kaa´ula, anneerü, kaliina nama ´ana..
eesü piama tepichi nachonnii, chi apayaakai siruma nünülia , mekiettsai juya otta tü jietchonka kasipolin jünülia, aipirua juya, naa tepichicheniikana yala´ayatchii maa´i jüpüla kasa jüpüshua.
wainpirai a’yataashi waneepia jüyaalünüchonnii otta nüwayuuse, jiasü wane ka’i juyoyojooka ji’ira choochooka na’ata’alü waneepia eepünaale naya, julu’upünaa wopu otta nepialu’u wane ka’i müsüya choochootüin uchiika. nnojotsü jamajatüin nümüin wainpirai, ji’ira wane ka’i, wane ka’ i, yootatsü choochooka nuwalo’u wainpirai , chi wayuukai manoulasai waneepia, wayuupai , nee…
jiasü maajua ¡ tak ¡ ...jümaka¿kasapajatkai maa’i ji’ira tü choochoo aleeyalaka maa’i waya, joukai ann jumaka ¿.nnojotsü pütüjaain,kasapalajatüle ji’ira choochooka jumaka numuin?.
niasa wainpirai , ¡jamüin! nümaka jümüin nüwayuuse… nnojotsüle tatüjaain kasapalajatüi jia. eetaasü kapülajatka ,nnojotsüle jamajatüin tamüin jia mamalainsalü tamüin aya’alajataasü jutuma jamü ee otta jüsirüi uñaasü jia, nümakawainpirai. jumüin maajua ,erüi wayuumüin wainpirai jümaa nünüiki. jumaa manoulaa.
niasa wainpirai ko´unajüleshi jo´ukai, maalia jünain aya’atawaa, jüpüla nüleeyatüin nürüleejüin yaamüin kaa’ika, jiasü maajua ousikaapu’usu nüchiirua juwayuuse namaa tepichikana jüpüla ayulujaa,. kajapüipashii uujolu, wüin, yajauushi nemiiaa, joukai, joukai. müshia waneepia.
ayatüsia waneepia choochookairattüin eepünaalee naya musia koonkoonkaya kaseesü ji´ira waneepia otta walitka keemasü ji´ira wanee ka´i, wanee ka´i, müsia jiasü maajua mojusü jaa´in jutumaa tia, jiasü jümaka nümüin wainpirai jüshi tachonnii, ¿kasaya kapülajatka ji´ira tü mürütkaliirua yootoo maka waneepia waütpünaa an¿.
niasa wainpirai, nü´ürülüjaaka jo´omüin nuwayuuse, piiraka kasakai painjalaka,jülüjaka paa´in ji´ira uchii nümaka jümüin nüwayuuse, nnojottaale pútüjaain jouulüin jamü müsia uñaasü ya´aya uuchou nümaka jümüin maajua
jiasü jülatapa kojuya ka ´i . jümaa jüyalajüin walitka jü´utpünaa piichika , ayüürattsü jain maajua, ouneesü eemüin jüpüshi jümaa asakiraa kasaya kapülajatüka tü jaapajaka jo´ukai. jiasü kakua´ipaka jia jutuma ayaataa otta akotchijaa kalapaasüapainrü makatakata jia.
jiasü jülatapa piama ka´i jüchikijee ti´a wane jüshakattüin jünain aliichijaa jükaa´ ulain seka´a wane walirü waain, waain múin jüpanapa alatchijaa nia ju´utpünajaa juyo´ujaaka jaa´in nüpüleerua, ¡ tak ¡, kasaya maa´in kapülajatka maa´in tü mürülü amamainnajaakalu wepia´apa´apünaa ann!.
jiasü wanee nipeerajaain ka´ika´i ounushijaa wainpirai eenüya´taainpaa
jiasü yaaulerü jüchiki nu´unuin jaapaka maajua ji´ira kousüla´ira ¡toj!, ¡ toj! müsü mainmatua jaapüin, kasirüichipa jushi tachonnii kasache´ee wanaaka nümaa. jouya tepichee wouusikaai nüchirua püshi kama´a cheujaai waya nümüin, wattashijaa naya, o´unüin nüchiirua wainpirai ¡je´e!, eejatkai nia palasii müin ja´aka nüsha´a napüla, ¡jai!, kasaya ala´ataka nümüin...