Arte greziarra

ARTE GREZIARRA

1. AURREKARIK:

• Arte Zikladetarra: Kristo aurreko milurtekoan, Neolito aroaren minean izan zen . Zoklade uharteko bizilagun aurre-indoeuroparrak zizel-lan ikusgarri batzuk landu zituzten.
-Ezaugarriak: Emakumeen irudiak dira gehienak, marmo zuriko egurrekin eginak.Egitura eskematiko, geometriko eta estereotipatuak ziren. Neurri askotakoak dira: 15cm-2 m .• Arte Minostrarra: Minostar deritzo Kretako uhartean K.a.3000.urte ingurutik K.a.1400.urte aldera garatu zen arte moldeari. Kretako Aipagarriena eraikinen ezagupenak dira: Jauregiak.
-Ezaugarriak:
1. Erainkin handiak ziren inolako harresiekin gabe inguruan.
2. Patio zabal bat zuten eta haien erdialdean eta inguruan gela edo areto nagusi zituen.
3. Argizulo batzuen zituzten.
4. Zutabeak ezzuten oinarririk eta enborra behealdean meheagoa zen.Bi osagai zituzten:
-kapitela:ekinoa, zirkulu ganbil itxurakoa
-abokoa: oinarri karratukoa eta prismatikoa.

• Arte Mizenastarra: Brontze Aroan K.a. 1600. eta 1100.urteen bitartean, Grezian eta ondoko uhartetan nagusitu ziren. Hiri txikiak antolatzen zituzten, hiri nagusia, Peloponesoko penintsularen ekialdeko muino batean eraiki zuten.-Ezaugarriak: Areto angeluzuzen handi bat eratu ohi zuen etxe nagusietan, megaron izeneko zutabedun zabaltzen zen .

2.GREZIAKO GIZARTEA.BILAKAERA
ARO ILUNAK.a.1200-800:Kristo aurreko 1200.urte aldera,beste herri indoeuropar batek,inbaditu zuten Grezia iparraldea akerrean aginteari bukaera emanez.Ondoren Burdin Aroa zabaldu ondoren 400 urte ilun etorri ziten.
AROARKAIKOAK.a.800-500:Gertaera erabakigarriak gertatu ziren Greziaren kulturan eta artean:
1-merkataritza gauzatu Joniar hirian eta Arenasen sortu botere ekonomiko eta politiko
2-Hazkunde demografikoak bultzaturik,koloniak sortu zituzten Polietako biztanle libreak.
ARO KLASIKOAK.a.500-323:Atenasek bere garaian dirdiratsuena bizi izan zuten.Periklesen mendea deritzo. Demokraziak aberastu zen eta eragin handiagokoazen.Periklesen ondoren,liskarrak izan ziren Atenas eta Greziaren artean,inperio mazedoniarraren barruan geratu ziren hiriak.
ARO HELENISTIKOAK.a.323K.o.1:323.urtean Alexandro Handia hil egin zen.Aitak Grezia batu eta ,India eta Egipto zabalduko zen inperio izugarri hartuko zuen Alexandrok.Haren heriotzaren ondoren, banatu egin ziren.

3. GREZIAKO ARKITEKTURA
Greziarren iritziz, edertasuna,ordena, harmonia, oreka eta aldeen arteko proportzioa gidatzen dituzten kontzeptuak. “klasikotasunaren” kontzeptua zehaztu Hori lortzeko 3 arkitektura ordenak sortu zituzten:
A) DORIARRA:Greziako penintsulan sortua,lehendabizi zurez eraikitzen zituzten eta gero harriz.Ez dute oinarririk eta enborrak ildodunak dira.Kapitela bi osagai ditu:
1)ekinoa,Gainazpikatu den kono itxura du.2)abakoa,oinarriz karratu eta formaz prismatikoa du.
3)3 elementu nagusi entablamenduan:Arkitrabe laua, triglifoak eta erlaitza.
B) JONIARRA:Asia Txikiko kolonia joniarretan sortua.Estilo finagoa eta estilizatuagoa.Oinarria konposatua du,enbor ildodunak,ertzak kamusturik,kapitela kiribildua, entablamenduaren arkitrabea zerrenda horizontalean banatzen da.
C) KORINTOTARRA:Akanto-hostoen itxurakoa zen.Eskultore batek aro klasikoan sortu zuen kapitela hau.Korintoko hilerriko eskaintza baten miretsi zituen akanto hosto sorta batzuetan inspiratu eta gero.






Eraikin motak: Tenpluak eraikin tipikoena da. Megaronmizenastarra dakarkigu. Jainkoen etxetzat zuten. Apaiz gutxi batzuk baizik ez ziren hartan sartzen.



Tenplu garrantzitsuak:

-Aro Arkaikoak:Paestum,Apoloren templua,Delfosean,Heraren templua,Olinpian.Ordena doriarren araberekoak.
-Aro Klasokoak:Aphaiaren tenplua, Eginan,Zeusen templua, Olimpian,Agrigentoko templua eta Partenon.Ordena doriarraren araberakoak.
-Aro heleanistak:Apoloren...