Cultura occitana e dinamica economica

363

Treballs de la Societat catalana de geographia, 52, 2001, (363-382)

Fichier texte suivant la feuille de
style de la SCG – les liens ont été
remis à jour le 14/04/2009

Cultura occitana e dinamica economica1

Alain Alcouffe – Lirhe/Université Toulouse1
alain.alcouffe@univ-tlse1.fr

1) Occitània, un sòmi?
Per Nadal de 1996, la Fundàció Jaume I publiguèt un pichon obratge amb lotítol El somni d’Occitània que se dubrissiá amb una introduccion del professor
Robert Lafont, a l’encòp lo mai prolific dels escrivans occitans del sègle XX e lo
pensador noirit d’istòria, de literatura e de lingüistica occitana que gausèt agachar
l’avenidor per endevinar lo ròtle que la cultura occitana e l’ensems occitanòcatalan podrián téner dins l’Euròpa e lo monde del sègle XXI, quepausava
l’alternativa “ Sòmi o possibilitat? ”. Pr’aquò, nos cal entamenar nòstre estudi per
las realitats d’un país que ten son quite nom, mai que mai de la lenga. Seguissèm
sus aqueste sicut tornar lo Robert Lafont qu’escriviá dins lo prefaci a la granda
istòria d’Occitània “ Occitània se definís pas autrament qu’un espaci de lengatge :
lo país que i es d’usatge un dels parlars d’òc ”. Atal seOccitània es un capèl
comòde per sonar un país o un ensems de païses, vesèm dejà que lo lengatge que
lo, o los, caracteriza es de segur un ensems de parlar.

1 Aquel tèxt torna prene mai que mai la conferéncia bailada a Barcelona sus una

convidacion de la Societat Catalana de Geografia, lo 13 de decembre de 2000, en el marc
de l’Eurocongrés 2000 dels espais occitans i catalans. Comad’autras intervencions
occitanas son previstas, avèm fach de plaça a una presentacion generala d’Occitània e dels
parlars d’òc e un panòrama dels estudis sus l’istòria e l’economia d’Occitània. Lo tèxte
foguèt escrich aprèp la discutida e las remarcas de MM Rafael Giménez i Capdevila, Enric
Garriga i Trullols que teni a mercejar. Merceji tamben Jacme Delmas, que corriguet une
primiera version. Demorilo sol responsable de las opinions e de las dècas que pòdon
demorar.

364

Treballs de la SCG, 52, 2001

Alain Alcouffe

La referéncia “occitana” dins lo monde francés e mai dins los païses
occitans es luènh d’èsser una evidéncia per un fum de rasons istoricas e politicas.
En primièr, cal reconéisser que i ajèt jamai d’unitat politica dels païses occitans,
mas coma lo dison Armengaude Lafont “ l’existence d’un groupe humain
dépendrait-elle de son accession à l’unité étatique? ”. Mas a aquesta diversitat de
l’istòria politica fins al sègle XIX ont lo comtat de Niça foguèt restacat a França,
cal apondre la consequéncia qu’es l’abséncia d’un parlar estandard. Fòrça rasons
menèran lo desvelopament de las lengas romanas mentre la fin de l'impèri roman e
lo triomfe de lafeudalitat. Lèu apareguèt a la revirada del primièr millenari,
aparaguèt dins las ruinas de l'impèri carolingian, dos ensems linguistiques; los dels
parlars d'oïl al Nòrd que la distància amb lo latin sos l'influéncia germanica era
estat aboriva e fòrta e los dels parlars d'òc al Sud que servèt mai lo vocabulari e la
sintaxi latina. E mai se los ligams feudals son pas totjorn aisits de desmesclar,sembla plan que i ajèsse jamai de recampament de totes los païses de lenga d'òc;
mal despiech mantunas temptativas. Aiçò n'empacha pas que foguèsse dins una
amira o un autre mestièr de poder designar las tèrras ont aqueles lengatges èran
parlats, aqueles besonhs assegurèran lo succès de mots coma òc o de tornuras
compausadas "tèrras occitanas". Aquel usatge s'espandís als sègles X e XIen,valent
a dire abans la Crosada dels Albigeses. Se sap qu'aquel periòde vegèt lo
desvelopament d'una cultura originala, cantada e illustrada pels trobadors. Mas se
la Glèisa voliá ne’n acabar amb los Catars, la Crosada dels Albigeses, a l'intrada
del sègle XIII, foguèt tanben l'escasença per lo rei de França de destrusir los plans
dels Comtes de Tolosa e dels reis d'Aragon. Ara encara es...