El hablante ante la lengua

Páginas: 50 (12444 palabras) Publicado: 27 de mayo de 2010
ESPAÑOL-OTOMI

Este vocabulario fue compilado por Manuel Rodríguez Villegas

a: a, n’a noya un n’a ha ra hmunts’a nsihni españämfo.
a (hacia): ha
a escondidas: ngu ma ägi
a lo mejor: ua
a poco: xige, hange
a veces: r’abü
abajo: ngati
abandonado: xotsogi
abandonar: tsogi, hëpü, hëgi
abanicar: ts’üdi
abanico: fuki, nthiti
abaratar: k’ami
abdicar: hiëgi
abdomen: debi
abecedario:hmunts’a nsihni
abedul: täxiza
abeja: sefi
abejorro: gäni, hmini
abierto: xogi
abismo: hñe, ndengi, moho
ablandar: tuki
abnegar: jingi nhesë
abochornado: thendi
abogado: ñänte, fötsi
abogar: ñäni, fötsi
abominar: tsäni, ütsa
abonar: lama, däb’i
abonar (dinero): kjüti
abono (estiércol): däb’i
abordar: pëtse
aborigen: mingu
aborrecer: ütsa
abortar: yaxki
aborto: ñaxki
abotonar:të’te
abrazar: hüfi
abrazo: hñüfi, nthüfi
abrelatas: nsotsi
abrigado: mpant’i
abrigar: pant’i, komi
abrigarse: mpant’i
abrigo: komi
abrir: xoki
abrir a un ser vivo: xohni
abrir la boca: yaki
abrir los ojos: zöt’e
abrirse: xöge, xot’i
abrochar: të’te
abrochar (botones): të’tebi
abrojo: m’inipaxi
abrumado: nt’ini
absorber: jünts’i, tsüt’i
absorción: ntsini
abstinencia: b’ihi
absurdo:jingi nkapü
abuela: xuxu, ngande, xuhe, ndëme
abuelo: xita, ta’lo, ndëta
abultado: bütsi
abundancia: rangu
acá: nua
acabado: xojuadi
acabar: juadi, dege
acabarse: mpant’i
acaecer: thogi
acalorado: pätiki, tsompa
Acambay: Xamige
acampar: öfüjua (ya b’atha)
acaparar: fötsi
acariciar: joki, konts’i
acarreado: bots’u
acarrear: theni, bots’u
acarrear agua: y’ai
acarreo: nthesfaniacaso: xige
acaudalado: pëtsi, nda pëtsi
accidentarse: thon’a
accidente: thon’a
acción: nts’intho
acechar: aki
aceite: nsi’ki
acelerar: bünt’i
acemila (planta): juhni
aceptar: häni, tsäm’i
acercarse: thäst’i
acero: böjä
acertar: äti
ácido: ñ’ixi
ácido (fruto): ixi
aclimatarse: nzäi
acne: böhö
acocil (camaroncillo): nyänga, möi
acocote: m’ifi
acolchonado: fi’tsi
acolchonar: fi’tsiacompañante: ño’eni, pëui, baño’ui
acompañar: eni, pëui, tëni
aconsejar: kats’i, üti, zofo
acontecer: thogi
acontecimiento: thogi
acopio: mutsi
acordar: bentho
acorralamiento: jüts’ari
acostado: b’ogi
acostado allá: b’ohni
acostar: pëgi
acostar a un niño: kat’i
acostarse: b’ëni, nitsi, johyä
acostarse boca abajo: m’ëmfo
acostarse boca arriba: pints’i
acostumbrar: zändiacostumbrarse: nzäi
acrecentar: hutsi
acromático: nk’axmi
acta: tsüjua
acto: t’öt’e
Actopan: Mäñ’uts’i (Pequeño camino)
acudir: gi’ma, gi’tsete
acueducto: r’anthe
acuerdo: kohi
acumular: hutsi
acuñar: düti
acurrucar: huits’i
acurrucarse: muxki
acusación: hmämbate
acusante: hmämbate
adefesio: mëdri
adelantarse: b’ët’o
adelante: b’ët’o
adelgazar: xihni, nöxke
adentro: mbo
aderezar: bipiaderezo: mbipi
adeudar: dupi
adeudo: du
adherente: baha
adherirse: uat’i
adjuntar: kuat’i
adiestrar: zändi
adiós: magö
adivinar: nehi
adivino: bädi
adjetivo: mathoni
admirable: chala
admirar: tsütho, tsüm’i, kuntho, benit’i
admitir: tsäm’i
adobe: dohai
adolescente: bäsjä’i
adopción: jabätsi
adoptar: jabätsi
adoración: mädi
adorar: mädi
adormecer: pähi
adormecimiento: pähiadornar: bipi
adorno: mbipi
adquirir: tai
adueñarse: tumbi
adulto: ndëy’a
adverbio: mpadi
aeroplano: hñaxaböjä
aeronave: hñaxaböjä
afectar: näxi k’üt’i
afectuoso: maki
afeminado: dokë, zabxi
afilado: dui
afilador: nthuni, dui
afilar: thuni
afinar: pixti
afirmación: aha
afligir: üate
aflojar: kät’i, kuni, thöge
aflojar (la tierra): fö’mi
afuera: thi
agachado: aki
agacharse: ndoki,ñ’emi
agarrado: nthat’i
agarrar: mihi, that’i, jü
agave: uada
agitar: äni, füt’i
agonía: nebu, tuu
agonizar: nedu
ágora: töi
agotado: xabothege, mboge
agotarse: thege, xa
agradable: ho, maho, machala, haxmahai
agradar: haxmai, ho
agradecer: jamädi
agricultor: tuhnu yohai, suhuähi
agridulce: ñuxi
agrio: ñ’ixi, ñ’ist’i
agriarse (la comida): ixki
agruparse: fa’tsi
agrura: ixi...
Leer documento completo

Regístrate para leer el documento completo.

Estos documentos también te pueden resultar útiles

  • lengua y sus hablantes
  • la lengua y los hablantes
  • la lengua y los hablantes
  • Lenguas por número de hablantes nativos
  • Hablantes De Lengua Indígena En Mexico
  • La lengua y los hablantes
  • Resumen de La lengua y los hablantes practicas sociales
  • Principales lenguas indígenas y número de hablantes:

Conviértase en miembro formal de Buenas Tareas

INSCRÍBETE - ES GRATIS