Gizakia

ZER DA GIZAKIA

1) Bereiztu fixismo eta eboluzionismo.

2) Azaldu darwinismoa eta teoria sintetikoa edo neodarwinismoa.

3) Zertan dira desberdinak hominizazio-prozesua eta humanizazio-prozesua?

4) Azaldu gure arbaso animaliekiko desberdintasun biokimikoak, genetikoak eta antomikoak.

5) Azaldu gure arbaso animaliekiko portaerazko desberdintasunak.

6)Animalia-adimena ala giza adimena?

7) “Gorputza gara… eta kontzientzia ere bai”.

1) Bereiztu fixismo eta eboluzionismo.

* Fixismo teoriaren arabera, espezie guztiak independenteak dira, eta sortu zirenetik bere horretan iraun dute, inolako aldaketarik gabe.
* Eboluzionismoa. Teoria honek dionez, unibertsoa eta bizi mota guztiak nolabaiteko garapenaren emaitza da, eta espezie-aniztasuna,berriz, aldaketaren eta egokitzapenaren ondorioa.

2) Azaldu darwinismoa eta teoría sintetikoa edo neordarwinismoa.

* Darwinismo teoriaren arabera, bizirik irauteko borroka sortzen da espezieen artean, izaki bizidunak ugariagoak baitira baliabideak baino. Eta hautespen naturala da borroka horren ondorioa. Horrela, ingurunera moldatzeko gaitasunik handiena dutenek egiten dute betiaurrera.
* Teoria sintetikoa edo neodarwinismoa, teoría eboluzionista onartzen du. Darwinen hautespen naturalen oinarriak eta mutazioaren oinarri genetikoak argitzen saiatzen da.
Teoria sintetikoaren arabera, mutazioak izaten dira organismoetan halabeharrez gertatu eta gero heredatu egiten diren aldaketen eragileak. Hautespen naturala, berriz, eboluzioaren oinarria dugu: baliagarriak ez direnaldaketak desagertu egiten dira, eta ongien moldatutako izakiek irauten dute bizirik.

3) Zertan dira desberdinak hominizazio-prozesua eta humanizazio-prozesua?

* Biak prozesuak dira, hau da, aldaketak txikiak poliki-poliki gertatzen direnean, eta mugimendu eta aldaketa hauen ondorioz aldaketa handi bat gertatzen denean, prozesu deritzogu.

Hominizazio-prozesua, prozesu biologiko-ebolutiboada eta gu (Homo Sapiens Sapiens) sortu gaituen prozesua da. Espezie guztiak holango beste prozesu biologiko baten bidez gertatu dira. Hominizazio-prozesuan informazioa ADNren bidez transmititzen da hurrengoei. Prozesu honek beste prozesu bati lotuta dago, humanizazio-pzozesua, hain zuzen ere. Prozesu hau, bakarrik Homo Sapiens Sapiens-an ematen da, prozesu kulturala delako. Kontua da,humanizazio-prozesua eman ahal izateko, prozesu biologikoaten barruan baldintza batzuk egon behar direla (burmuin handia, bipedoak…). Hau eman zenean, sortu zen hizkuntza, gizartea… orokorrean kultura sortu zen. Prozesu honetan, informazioa hizkuntzaren bidez transmititzen da.

4) Azaldu gure arbaso animaliekiko desberdintasun biokimikoak, genetikoak eta anatomikoak.

* Ezaugarri biokimikoei etagenetikoei dagokionez, ez dago alde handirik gizakiaren eta antropoideen artean: gizakiok 23 kromosoma pare ditugu, eta tximino antropoide handiek, berriz, 24.
Anatomiari dagokionez, oso ezaugarri desberdinak ditugu. Hona hemen giza anatomiaren ezaugarri nagusiak (azken biak funtsezkoak izan dira):

* Hortz eta masailezur txikiak.
* Eskuaren forma eta trebetasuna (konplexua eta zehatza).* Bi hankatan eta zutik ibilzeko gaitasuna.
* Garunaren garapena. Hirukoiztu egin zen, eta gero eta konplexuago bihurtu. Hórrela sortu zen cultura (teknika, sinboloak,etab).
5) Azaldu gure arbaso animaliekiko portaerazko desberdintasunak.

* Portaerari dagokionez, gizakia ere, animalia den aldetik, animalia-biizitzako ezaugarriak ditu. Baina gizakiak baditu zenbait berezitasun,beste animaliek ez dituztenak:

1. Sinbolizatzeko gaitasuna. Gizakia sinboloen bidez komunikatzen da; gainerako animaliek berriz, zeinu naturalak erabiltzen dute. Ezaugarri hori dela-eta, gizakia sinboloduna dela esan izan dute.

2. Errealitatean bizitzea. Adimenari esker, gauzak gutaz kanpoko errealitatetzat hartzen ditugu, eta aldi berean badakigu gurekin ere zerikusia badutela; haietaz...