Holocausto

HOLOKAUSTOA

Holokaustoa, naziek antolatutako erailketa eta jazarpen sistematikoa izan zen. Epealdi amaigabe honetan zehar sei milioi judu hil zituzten. Holokaustoko lehendabiziko urratsak Kristallnacht-en (kristal gaua, 1938ko azaroaren 8an eta 9an) non SSek milaka judutar atxilotu zituzten Alemanian eta denda eta negozio asko txikitu zituzten. 50 judutarretik gora erailak izan ziren; eta T-4Eutanasia Programan gertatu ziren, non gaixotasun sendaezinak zituzten herritar guztiak atzerritarrak zein alemaniarrak. Hortik Einsatzgruppen (hil-taldeak) sortu ziren. Holokaustoa hitz grekoa da eta hilketa suaren bitartez esan gura du. Naziek Alemaniaren gobernu burura 1933an iritsi ziren eta alemaniarrak arraza nagusia zirela eta gainerakoak desagertu behar zirela indarkeriaren bitartezaldarrikatu zuten.
Holokausto osoan zehar, agintari alemanek beste talde batzuen atzetik ere joan ziren, batik bat ijitoak, elbarriak eta zenbait herri eslaviar batzuk ere:poloniarrak, errusiarrak…
1933an, Europan 9 milioi judu baino gehiago zeuden eta gehiengoak Alemaniak okupatutako edo 2. Mundu Gerran zehar okupatuko zituen lurraldetan bizi ziren.

Judu kopurua Europan 1933an

[pic]

Baina1945 urterako alemaniarrek eta euren kolaboratzaileek hirutik bi judu europear hilko zituzten azken konponbidea deitutako europar juduak hiltzeko politika nazia. Juduak arraza arriskutsua bazen ere, holokaustoaren barruan, 2oo mila ijitoen erailketak ere.
Nagusikeri nazia Europan zehar murgiltzen zen bitartean, alemanak eta beraien laguntzaileak beste milioi pertsona eraso eta erailtzen zituzten.Bi eta hiru milioi preso artean hil ziren gaixotasunengatik edota jipoiturik. Jakitun polakarrak baina ez juduak alemaniarren eskuetan hil ziren. Milioika biztanle polakarrak zein sobietarrak lan bortxatuak egiteko erbesteratu zituzten naziek Alemaniara nahiz hartutako Poloniara eta gehienek bertan hiltzen ziren egoera penagarrietan. Eta euren legetatik kanpo egokitzen ziren pertsona mota guztiak,homosexualetatik, politiko eta erlijiosoetara, eraso eta erail zituzten.
Erregimen naziaren lehenengo urteetan, gobernu nazionalistak hainbat kontzentrazio esparru sortu zituzten aurkari político eta ideologikoak atxilotzeko. Gerra hasi baino lehenagoko urteetan SS-eko ofizialek eta poliziek gero eta judutar, ijito eta arrazakeriaren zenbait kaltetu gehiago espetxeratu zituzten. Naziek herrialdejudua kontrolatzeko eta une berean, geroko juduen deportazioa errasteko, alemaniarrak eta euren kolaboratzaileek getoak, joan-etorri esparruak eta lan bortxatuen esparruak sortu zituzten gerrarteko urteetan. Modu berean agintari alemaniarrak lan bortxatuen hainbat esparru ezarri zituzten bai Alemaniako Reich Handian, bai eta alemaniarrengandik okupatutako lurralde guztietan, pertsona juduentzatedota esplotatu nahi zituztenentzat.

Poloniako sarraskitze esparruak 1942an
[pic]

SESB-aren 1941ko ekainaren inbasioa eta gero, Alemaniako Einsatzgruppen (sarraski mugikorrak) eta ondoren, Polizia ofizialen batailoi militarizatuek lerro alemaniarren atzetik zihoazten masasko sarraski operazioak gauzatzeko juduen, ijitoen eta partidu komunistako eta estatu sobietarraren ofizialen aurka.Naziek guztira, milioi bat baino gehiago gizon, emakume eta ume judu erail zituzten beste miliar jenderekin batera. 1941 eta 1944 urteen artean, erregimen naziko autoritate alemaniek, hainbat milioi judu deportatu zituzten Alemaniatik, okupatutako herrialdetatik eta bere aliatuen beste herrialdetatik, sarraski esparruetara bidali zituzten non zehaztasunez diseinatutako gas ganbaretan eriko zituzten eramasiboan geroago euren gorpuak erretzeko.

Sarraskitze esparruetarainoko erbesteratze nagusiak, 1942-1944

[pic]




Gerraren azken hilabeteetan, SS-etako zaintzaileek, esparruetako presoak trenez edota martxa bortxatuetan lekualdatu zituzten Aliatuek preso kantitate oso handiak ez liberatzeko sailakeretan; baina Aliatuek Europan sartzen ziren ahala Alemaniaren aurkako erasoaldietan,...