Jon Mirande

JON MIRANDE

Jon Mirande Aiphasorho (Paris,1925eko azaroaren 10 – Paris,1972ko abenduaren 28) euskal idazlea izan zen, XX. Mendeko olerkari esanguratsuenetakoa.

Parisera lanerajoandako zuberotarren semea zen; ama Marie Aipharsoro Sohüta Xarokoa eta aita Jean Mirande Garindainekoa. 1923an jaiotako arreba bat zuen.
Batxilergoa ikasi eta gero, 1944an Frantziako Finantza Ministerioan hasizen itzultzaile lanetan, eta ogibide bera bizitza osoan mantendu eta gorrotatuko zuen. Ez zuen inoiz lanpostuan gora igotzeko asmorik azaldu eta bere aisia literaturari eta bidaiatzeari eskaintzen zion.Gurasoek Parisera ailegatu zirenean apenas zekiten frantsesez; Mirandek ordea, ez zuen euskara ama-hizkuntza moduan ikasi. Hogei urterekin hartu zuen euskaraz ikasteko erabakia, eta harez geroztikgurasoekin beti zubereraz mintzatu zen; euskalki gehienak landu zituen eta batuaren defendatzailea izan zen, sortu baino lehenago. Bere lehen idazlana 1948koa da, Gernika aldizkarian agertu zen. Urteberean Piarres Lafittek Eskualtzaleen Biltzarrerako deitu zuen baina geroago bien arteko harremanak mikaztu egin ziren, ideologia desberdintasunak zirela medio.
1956an Arantzazukosantutegian Euskaltzaindiak antolatu zuen Gerraosteko lehen batzarrean esku hartu zuen.
1962an euskaltzain oso izendatzeko proposamena egin zuten Aingeru Irigarai, Federiko Krutwig, Koldo Mitxelena eta LuisVillasantek baina Piarres Lafittek kontrako iritzia zuenez, ez zen aurrera atera; Mirandek berak egin zion uko.
Hogei bat hizkuntza zekizkien, eta haietako anitzetan literatura-lanak argitaratu zituen. Zeltiarhizkuntzetan espezialista izaki, bretainieraren akademiako kide izatera iritsi zen.

Poesia landu zuen batez ere. Erotismoa (onanismoa eta lesbianismoa), heriotza, paganismoa eta abertzaletasuna zirenerabiltzen zituen gaiak.
Berak sortutako ipuinez gain, zenbait ipuin ere baditu itzuliak. Tartean, Edgar Allan Poe eta Franz Kafka-renak. Poesian, Charles Baudelaireren Les Fleurs du mal (Zithal...