La polvora y el incienso

La pólvora y el incieso
La iglesia y la Guerra Civil española
(1936-1939)

Jakin badakigu ze garrantzia izan zuen elizak gerrate zibilean,nola elizak garai horietan zeukan garrantzia sekulakoa zen.72 urte geroago ere,historiagileek ere,ezin izan dituzte lortu oraindik elizak dituen dokumentu asko gerrate zibilaren inguruan.Zenbait artxibategi itxi egin zituzten edo itxita daude,horrek daukanarazoa ekarrita.Bibliografiaren zati handi bat elizaren esku dago oraindik eta horrek zaildu egiten du historialarien lana.Hauen lanetan zati batzuk beste batzuk baino gehio garatuak daude,gehienbat gai batzutaz informazio ugari dagoelako eta beste batzutaz ezer ez edo ia bat ere.

1.Elizaren kontua bigarren errepublikaren garaian bazeukan leku garrantzitsu bat.Bi ikuspuntu zeudela ezin daitekeukatu;alde batetik,zeuden esaten zutenak,Elizak errepublikaren lehen momentutik bakea bilatu zuela eta errepublikaren persekuzioa handia izan zela elizaren kontra.Hauek esandakoarekin justifikatu zuten altxamendu militarra.Beste aldetik,beste batzuk zioten,Errepublikak ez zeukala inongo gogorik elizaren kontra jotzeko eta azken hauek izan zirela Errepublika deuseztatu nahi izan zutenak.Espainako eliza europako beste herrialde askorena baino askoz ere itxiagoa zen,ta beraz europan elizak beste jokamolde bat zerabilen.Europako herrialde askotan estatu laikoak zeuden bitartean,espainan estatu konfesionala zegoen ezarrita.Espainar estatuan bakarrik eliza katolikoa onartzen zen,beste guztiak deuseztatuz.Geroagoko urteetan,frankismoan hain zuzen ere elizaren garrantzia are eta handiagoaizango da,eta eguneroko bizitzan ere izugarrizko garrantzia hartuko du.

Elizan beste edozein administrazio guztietan bezala,beraren barnean zenbait maila bereizten ziren:Vaticanoa,apezpikutza eta militante katolikoak.Elizak ez zuen ongi hartuko estatuak hartzera zihoan elizarekiko ikuspuntua eta elizak León XIII.ak egindako doktrinari jarraiki egin zuen bere bidea.Elekzioak 1931 apirilaren 12anizan ziren,udalenak hain zuzen ere.Eskuindarrek zihoten monarkiaren errorera ez zela legala izan,zeren bozketa administratibo batetik ezin zitekeen atera aldaketa konstituzional bat.Hau da,mundu osoak zekien elekzio hauetan ez zela udalekin zerikusia,baizik eta bozkatu egingo zena,errepublika edo monarkia egotea zen.
Hariarekin jarraiki,monarkiak lortu zuen udal gehien estatu osoanhartuta,errealitatean,monarkiak gehiengo hori lortu zuen 29.artiluari esker.Artikulu honek zioen,udalerri batzutan non bakarrik hautagai bat aurkezten zen,bera automatikoki geratuko zela udalarekin.Herri txikietan oso zabaldua zen kazikismok ere oso eragin handia izan zuen.Inor ez zeukan adorerik kazikea deuseztatzeko eta beraz bakarrik hautagai bat ateratzen zen.Elekzio horietan bakarrik %53,3 bozkatu ahal izanzuen,%46,7ak ezin izan zuelako,batez ere 29.artikuluarengatik baina beste gauza batzuengandik ere.

Apezpikutzaren erreakzioa ,Errepublika ezartzean,ezarri egin zuen elizaren doktrina unibertsala,honen bidez ,elizak onartu behar zuen errepublikako gobernua eta bete behar gobernuak esango zuena.Garai haietan,errepublikako gobernuak zenbait apezpiku bota egin zituen espainarestatutik,adibidez,Gasteizko apezpikua,Mugika deitua.Honekin jarraituz,maiatzaren 11an izandako elizen erreketek,sua piztu zuten elizaren munduan eta errepublikak etsai gehio lortu zituen.Baina gertakaririk garrantsitzuena Azañak esandako esaldi bat izan zen: “España ha dejado de ser católica”.Hitz hauek kriston algarak sortu zituen Espaina osoan,baina Azañak geroago azaldu zuenez,hitz horiek ez zeukaten helburuestatua laikoa izatea,baizik eta bakarrik azaldu nahi zuen ikuspegi sozioologiko batetik nola zegoen garai hartako gizartea.Nola elizak urteak pasa ahala gero eta garrantzi gutxiago zeukan.

2.36eko sublebazioa ahozpeko bat zen,gakoa zen,noiz,nortzuk eta plan zehatza.Bai ezkerrak bai eta eskuinak ere otsailean egindako elekzioetara joango ziren,irabazlea onartuko ez zutelakoan.Frente Popularrak...