lengua











Julen Torres eta Ander Salvador
Ikatzaren eratzea
Ikatza profunditate gutxiko hezegunetan, aintziratan edo itsasotan metatzen diren lurreko landareen deskomposisioaren eraginez sortutako erregaia da. Landare hondarrak arro baten behaldean pilatzen joaten dira. Hauek urez estalita geratzen dira, ura airearendegradazioaz babesten ditu. Eraldaketa motela hasten da anaerobias bakterien akzioaren eraginez. Bakteria hauek bizitzeko oxigenoa behar duten mikroorganismoak dira. Denborarekin karbono kantitatea handituz doa. Geroago buztin gordailu batekin eztaldu ahal dira, eta honek lagunduko du ingurune anaerobioaren mantenimenduari. Ikatza dauden arroetan ere areniskak, buztinak eta horrelako gauzakinterkalatuta daude. Honek esan nahi du ikatza eratzen hari dagoela.

Ikatzaren erakusketa
Harrikatza erauzteko bi metodo daude: lur gaineko meatzaritza eta lurpeko meatzaritza. Ikatz-hobiarengeologia nolakoa den arabera, bata edo bestea erabiltzen da. Gaur egun, lurpeko meatzaritza da gehien erabiltzen dena, baina herrialde ekoizle nagusietako batzuetan aire zabaleko meategiak oso hedaturik daude.Lur gaineko meatzaritza
Lur gaineko meatzaritza, ikatza lurraren azaletik hurbil dagoenean besterik ez da rentablea. Atari zabaleko meategiek oso eremu handiak hartzen dituzte, makinaria oso handiak erabiliz. Lurzorua eta gaineko harriak lehergaien bidez hautsi egiten da. Ikatza agerian dagoenean, zulatu, apurtu eta zerrendaka erauzten da. Azkenik ikatza izanda kamioietan sartzen da eta eramanbehar den lekuetara eramaten da.

Lurpeko meatzaritza
Lurpeko meatzaritzan lan egiteko bi modu ezberdin daude: ganbera eta zutabeen sistema eta lantegi luzeena.
-Ganbera eta zutabeen sisteman, ganbera-sare bateko ikatza ateratzen da, tartean ikatzezko sail bat utziz, eror ez dadin. Sail horietan ikatzaren ia %40 geratzen da.
-Lantegi luzeen sisteman ikatz-sainaren sekzio bateko mineral guztiaerauzten da. Metodo hau erabili baino lehen dena planifikatu egin behar da, sekzio horretan geologia egokia dela ziurtatzeko.

Zertarako balio du ikatza?
Ikatza elektrizitatea sortzeko energia iturri nagusia da. Ikatza oxigenorik ez dagoen toki batetan tenperatua oso altuetan erretzean, kokea sortzen da. Hau burdina lantzen den lekuetan erabiltzen da altzairua sortzeko. Ikatzaren destilazioarenbidez, ikatz-gasa lortzen dugu eta hau etxeetako erregai gisa erabiltzen da.


Ikatzaren eratzea
Ikatza profunditate gutxiko hezegunetan, aintziratan edo itsasotan metatzen diren lurreko landareen deskomposisioaren eraginez sortutako erregaia da. Landare hondarrak arro baten behaldean pilatzen joaten dira. Hauek urez estalita geratzen dira, ura airearen degradazioaz babesten ditu. Eraldaketamotela hasten da anaerobias bakterien akzioaren eraginez. Bakteria hauek bizitzeko oxigenoa behar duten mikroorganismoak dira. Denborarekin karbono kantitatea handituz doa. Geroago buztin gordailu batekin eztaldu ahal dira, eta honek lagunduko du ingurune anaerobioaren mantenimenduari. Ikatza dauden arroetan ere areniskak, buztinak eta horrelako gauzak interkalatuta daude. Honek esan nahi duikatza eratzen hari dagoela.
Zertarako balio du ikatza?
Ikatza elektrizitatea sortzeko energia iturri nagusia da. Ikatza oxigenorik ez dagoen toki batetan tenperatua oso altuetan erretzean, kokea sortzen da. Hau burdina lantzen den lekuetan erabiltzen da altzairua sortzeko. Ikatzaren destilazioaren bidez, ikatz-gasa lortzen dugu eta hau etxeetako erregai gisa erabiltzen da.

Andeak: Andeak 11latitude-°-en artean ulertutako Hego Amerikako mendikate bat da N eta 55 latitude-°-ak S, Argentina, Txile, Peru, Bolivia, Ekuador zeharkatzen duen, Kolonbia eta Venezuelako partea. Bere altuera ertaina inguruan dabil, 4000 metroak eta bere punturik altuena Argentina Aconcagua,1-a da, zeinen 6960,8 msnm-ek eraldatzen dute Himalayas-en sistematik kanpo planetako altueneko mendi honetara.
Andea...