lenguas

Páginas: 5 (1128 palabras) Publicado: 27 de septiembre de 2014
Cantidad de hablantes de las lenguas:


- Náhuatl: 1, 975 Hablantes


-Totonaca: 411, 266 Hablantes


-Maya: 1, 475, 575 Hablantes


-Purépecha: 202, 884 Hablantes


-Tarahumara: 121, 835 Hablantes


-Otomí: 646, 875 Hablantes









Poemas

Náhuatl: Ni hual
Chocca inni hual,
Icnotlamati zanca anicnihuan azotoxochiuhon
¿Ma yeicninapantiuh canon Ximohuayan?
Nihuallan ocoya.

Traducción: Yo solo
Aquí me pongo a llorar me pongo triste.
Soy sólo un cantor Vean,
Amigos míos acaso con nuestras flores
¿He de vestirme allá donde están los que no tienen cuerpo?
Me pongo triste.

Totonaca: Kaxtlawakanita
Xmakan ki napa kaxlanita. Min kilhtsukut tiyat, taputsaya kukuchu ktiyat stilili min Wanti, makchakanita nak klhkuyatpiwa limaxtu kanitax majuts utsinalak tulan Kachu.

Traducción: Comal

Redondo te han construido fuiste hecho en las manos de mi tia.
Tu origen es la tierra,
Mezclado con arena y tierra redonda quedaste,
Te cosieron en la lumbre pues te han convertido en tostador de tortillas.





Maya: Atlixco nimitztemohua, 
Innepapan xochitzalan, 
Nimitztemohua, nimitztemohua, 
Ihuan nimitznenatlix temohua. 

Nimitztemohua itzalan nomahuan,
In quiauhcuauhtla In petlapaltic ihuan poyauhtic,
In cuauhatlapalli,
Ihuan nimitzitta,
Ipan noxochimil icuauhxochi. 


Traducción: Busco en el rostro del agua,
Entre las variadas flores. 
Te busco, te busco 
Y en vano te busco en el rostro del agua.

Te busco entre mis manos, en el bosque de lluvias, 
En las esteras húmedas yesponjadas, 
En las hojas, y te contemplo en el 
Árbol florido de mi jardín.









Purépecha: Xáni t'íntskua
Útasi no kurhankusinka.
¿Né na úa pari no xáni
Kókuani eratsekua mót'akuni?
Juchaeno, acheticha
K'ueramu jimpoksa
Erantusinti
Xanarani
Tata padrinunksi
Erantutapantani.
Posterhuksi tirhirhukusti
Lámparaecha ampe
Ka nana kutsi ménku ísi
Mereraskani...
¿Xáni t'íntskuaAmpe úrakueski anti?

Traducción: Luz de sobra
Todavía tengo dudas:
¿Cómo impedir que envejezca
Tan pronto el pensamiento?
Los hombres en mi pueblo se alumbran
En la noche con antorchas de ocote
Y así el padrino puede ver
El camino donde pisa.
Los postes cuelgan sus
Lámparas encendidas
Y la luna lo ilumina todo...
¿Para qué tanta luz?

Tarahumara: Mésiko nilúame sewá
‘We ne ‘inómasewá aminá wasachíJáwame.
We’kanátame sewá ne tibúma napu
Ikí nilú ne neséroma napulegá semá
Rewélema kéne gawíwalachi.
Usánisa makói okwá níima alé sewá
Jalé e’wéli, jalé kúuchi chí lé ‘á
Nasítaga leké
‘Echi sewá kó ra’íchali jú, napu
O’mána Mésiko ra’icháluwa ra’íchali
Si’néame relámuli napu ikiná Mésiko
Rejówe, nawajíga napuikiná epó
Ayéna chó napuikiná ohké napuikiná
Rihchítu,napuikiná gomítu o’mána
Mésiko nawajía lú.











Traducción: Canción de las flores de México
Voy a mirar las flores
Que se levantan en el campo.
Cuidaré las diferentes flores
Protegeré todas las que haya
Para que vuelvan
Hermosos nuestros montes.
Serán sesenta y dos especies
De flores unas grandes,
Otras pequeñas,
No importa que sean de formas
Diferentes.
Esas flores sonlos idiomas
Que se hablan en todo México
Cantando por las llanuras los idiomas
De todos los indígenas que viven en
Todo México,
Y por los bosques también
En las cañadas y en las riberas
Cantando por todo México.








Otomí: ME HÑÄTHO
Mä tsi megö
Hin gi ja ri ts’e:di
Pa gi nzohki ko na’ñu hñä.
Di ne go mpöhö
Di ne go o:de
Ri hñä ga tsi le:ngu xuhtsi.
Di ne gi xihki:
Mätsi t’u:ki
Gi ‘bu:’mä tsi mu:i.
Tu’ ro hñä
Da ndo:nu: mä hñähu:
Da mbu: ro ngande hmä.
Da bo:ngi ri ne ro chala do’.

Traducción: Lengua Madre
Madrecita mía
No te esfuerces
Por hablar lenguas extrañas.
Quiero alegrarme
Quiero escuchar
Tu lengua de niña.
Quiero que me digas:
Hijo mío
Estás en mi corazón.
Siembra la palabra
Que florezca nuestra voz
Que retiemble el mensaje...
Leer documento completo

Regístrate para leer el documento completo.

Estos documentos también te pueden resultar útiles

  • Lengua
  • Lengua
  • Lengua
  • Lenguas
  • lengua
  • lengua
  • LENGUA
  • Lengua

Conviértase en miembro formal de Buenas Tareas

INSCRÍBETE - ES GRATIS