Medicina guarani

NIPY’A RURU
Py`a ruru ha`e pe ñande py`a irurúvo, ikatu karu vaígui, avei ja`úramo y tembi`u aku ári, avei péva ko mba`asy jarekóramo ndaikatúi ja`u mba`eve hasýgui ñandéve ñande py`a, péicha umioka`úva hoy`úramo pyharekue opáyrõ katueterei ipy`aruru
Upéicharõ ja`uva`erã aguape, ka`a piky, tape ryva, saúko ha aguai rykue
Ojepichyva`erã tosinal souko rykuére ha aguapepuru`ã, péicharõpohanohára oguerekóva arandu ka`aty omoĩ pe hasýva py`a ári kurusu ha oñembo`e hese.
Péicha oĩ kuimba`e ha kuña oikuaáva mba`éichapa oñepohãnova`erã py`aruru.
Oĩ ko`ág̃a peve okaraháre oikuaáva ha orekóvaarandy ome`ẽva`ekue chupekuéra Tupã omonguera hag̃ua opaite tapichápe péicha ijaereínte oikuaa ha oporamonguera hikuái opaichagua mba`asy
Tapicha ipy`arurúva oñandu ipy`a ha`etévaicha ivevuipávaoguerekóva y ipype. Péicha jave ndo`uiva`erã tembi`u kyra, oguerekóva avati ha mandi`o, mba`eve ochyryrýva ha`éva vaka ro`o térã kure ro`o, ha mba`eve mba`e ipohýiva ipy`ápe g̃uarã.
Ojey`uva`erã opaichaguapohã piro`y ikatu hag̃uáicha omboguejy pe py`aruru.

POHÃ PY’A RURU GUARÃ
Ka’a He’e
* Pohã ñana rogue po'i mimi, ipoty morotï ha lila'íva. Py'a ruru oñemboguejy haĝua ha tuguy asukápe guarã.*
Chikória morotĩ
Hogue ha hapo oreko mba'épa ojapo omboha’eve ha omboguapy ñande py’a, ñanemonguaru, ñanemoñeĩ hu’ũ kangymi, omopotĩ ñande ruguy, omomba’apo kyre’ÿve ñande py’a.
Kuratu
: Ha’epohâ ou porâitereíva ñande py’a ha ñande ryekue mba’asýpe guarâ,
hasyeterei ramo ñandéve, opa’âmbárô ha ndosyryryvéi hi’upyre ha ndohasái ramo ñande retépe.
Omboha’eve ha omopyatâ ñande rajyguekuérarembiapo, “sistema nervioso” he’iha. Ojeporu
oporombohy’ái hagua ha omopotî hagua tuguy mba’e ky’águi.
Nervio mba’asy hérava “histerismo” peguarâ iporâ avei. Ha ombohasa akârasy oguerúva péva pemba’asy.
KAPI’Í KATÎ
Ñande py’a ndoiko porâirô. Mba’asy tapi’a térâ tako reheguápe guarâ.
Jaguarete Ka’a
Ojepuru oñepohano hagua tuguy kangy (sa’yju) ha py’a ndoiko porâiva (tye,
tembi’u...