Mitologia Guarani

TAU HA KERANA

Ñane retãme ojekuaa oĩha pokõi mombe’ugua’u oñepyrũva Tau ha Kerana rembiasakuére. Pyharepyte ára vai tyapúpe, Tau, ánga vai, py’aguasu ha ñorairõ rerekua; Angatupyry, ánga porã hateko marangatu rerekua oñemoĩ henondépe ha pokõi ára ha pyhare pukukueoñorairõ kikuái.
Guarani ypykue ohecha hendy ha overáva ko ñorairõ joja’ỹme. Tau oñemoirũ itaitaguasu pytajovái ndive. Ka’aguýpeoguyguy ára vai, hendy, overa, hyapu, otiri, ojeka, tatatĩ oñuã ypytũ ñorairõ renda, ho’a Angatupyry, Tau opuka soro ha ipojái Keranáre, Arasy memby, Marangatu rajy ha ogueraha hendive.
Jasy pokõiriremínte Kerana imemby peteĩ tekove vai iñakã jagua ha hete teju guasúva oikuaávo Arasy oñe’ẽngái ko mymba vaietépe. Péicharõ jepe Kerana imemby mante, mante, jasypokõime meme. Imembykuéra ha’e:Tejujagua, Mbói tu’i, Jasy Jatere, Moñái, Kurupi, Ao Ao ha Luisõ.

TEJU JAGUA

Teju Jagua ha'e Tau ha Kerana memby ypykue. Ko mymba tuicha ha ivaietereíva hete teju ha iñakã jagua. Oguereko pokõi akãjaguápe ojoguáva. Hete katu teju guasúicha tyryryhpe oikóva, ha tuichaitégui ikatu'yva oipuru imbarete mba'everã.
Oje'e hese oguerekoha ipoguýpe umi itakua ha avei oñangarekoha yvakuéra rehe.

MBÓITU'I

Kóva hina Tau ha Kerana memby mokõiha

Mbói Tu'i ha'e petei mymba ivai ha tuichaitereíva. Hete ojogua mbóipe, ijuru katu ha'ete tu'i.
Oguerekoje ipoguýpe umi karugua guasu, tuju ha yrenda ojepysóva ñúre.
Ha'e oñangarekóje umi mymba oikóva yvy ári ha ýpe oikokuaáva rehe. Upéicha avei, ysapy, yvy'ãky ha yvotykuéra ñu ombojeguáva rerekua, ha'e Mbói Tu'i.

MOÑAI

-Kóva hina Tauha Kerana memby mbohapyha
Moñaindaje oikundaha ñu ha ka'aguýre. Tape oíva rupi ou ha oho.
Hory pe hesa ha ijurúpe pukavy tape po'íre oguata.
Ha'e karai guasu umi ñure ha oñangareko yvytu haguyrakuéra rehe, ha'eichagua ndaipóri umi tendáre.
Moñái oiko mondapyre ha hembiapovaíva mo'ãha ramo.
Heta péicha oiko rire, pete'i itakuápe ojehapy Moñái, ha upéicha opyta ikusugue “Moñaikuare”...