Nahuatl

Páginas: 22 (5430 palabras) Publicado: 17 de septiembre de 2010
YEJ MOITA PAN ININ AMOCH

Inin tekipanolis kipia komati ijkuilolis pan tomela’tajtol, nigaj tikasis mia itokamej yolkajmej wan kuaxiwimej, ijkonno tikitas ken wel tikpajtia kokolismej wan mia´kuaxiwimej.

Ono´no tahtolmej yej moijkuilowa ijkonsan wan yeh xiktemo te yej, tikitasno sejse powalis yeh achí yawi mitzyolpakiliti iga ijkon teh tiatik ixpowati wan tia tikweyaltiti inin monsajtomela’tajatol.

INTRODUCCION.

El presente fascículo es un concentrado de textos escritos en la lengua materna náhuatl, en el que podrás encontrar diversos nombres de animales y plantas; así mismo se encuentran algunas recetas de medicina tradicional, rimas, adivinanzas, poemas, cuentos y leyendas que tú como lector podrás apreciar y enriquecer la identidad de la cultura náhuatl haciendo uso de estahermosa lengua.

TE YE´

TE YE´ (ADIVINANZAS)

¿Katiapa nepowal, iga tikopewialia itahko kawi yawaltzin?
(nepowaltzin chikueyi)
¿Qué numero, si le quitas la mitad , queda cero?
(El numero 8)
Poxsan alinpatzin, kan saliwi’ aya’ kopewi, kitolowa poxan. ¿Teiteki?
(Chipo xejox).

Es muy pequeña, donde se pega no se despega, y le cabe bastante. ¿Qué es?
(La memoria usb)

Nej ni siwa, nimotáajakia iga yej chapoti tzotzol, wan aya’ ne nekij iga poxsan poxsan nitolina.. ¿Teiteki?
(Xachi)

Soy un pobre mujer que de negro ando vestida y no me quieren ver por entrometida. (La mosca)

Yej mitzchiwa aya kalaki, yej mitzkowa’ aya no, e’ yej kakia aya mitzmachilia’. Te iteki
(Kua cajón)
El que te hace no te usa, el que te compra tampoco te usa y el que usa no te siente. (Elataud)

Kua tikisa inochi’ mokejketzaj wan tototzitzin takuikaj. ¿Teiteki?
(Tonati)

Cuando sales todos se levantan y los pajaritos empiezan a cantar.
(El sol)

Onokej yej ki piaj weyi, sekin kipiaj alimpa ono’ yej ome kipiaj e’ tonochimen te taliliaj kua’ tiixponi. ¿Teiteki?
(Totokamej).

Algunos lo tienen grande, otros lo tienen corto, pero algunos tienen dos, pero todos lo tenemos ynos lo ponen cuando nacemos.
(El nombre)

Nokal niknentia’ nochipa pan notepotz, wan nikpiano ome noma wan ome’ nokxi, wan ninejnemi yoli’, ta’ xineijli’ te notoka.
(Ayotzin)

Traigo conmigo siempre mi casa en la espalda, y tengo dos manos y dos pies pero camino muy lento.
(La tortuga)

witoni wan witonini wan aya kipia ikuitapil.
(kalaj)

Salta que salta y la colita le falta.
(Elsapo)
Teyej ye ono’ pan tejemenj.

(To ikxi taksaiyoj)

¿Qué planta será que en nosotros esta?
(La planta del pie)

Juan kopete’ juan kopete’ yeJ ayaga kita wan noyansankalaki.
(ejeka)

Juan copete, juan copete, nadie lo ve y en nosotros se mete.
(El viento)








TAJTOLKUAKUAKAWILIS

TAJTOLKUAKUAKAWILIS
TRABALENGUAS

1.- Kua’ tikpowa powalis xikpowake powalis tikpowa.
1.- Cuando cuentas cuentos cuenta cuantos cuentos cuentas.

2.- Toka, toka’, xiktoka’ mo toka’ yej ken inepa itoka.
2.- Araña sigue tu nombre ese nombre que se parece a aquel nombre.

Yej kitowa tokniwan

1.-kua’ tikita ti’ti weweloni iga yawi asiti aga tochan.

2.-kua tikita se meme’ kalaki tochan inon iga yawi asiti aga tochan.

3.-kua se tokni kita se pachi yejsiwa wan yej taga monanapalowaj inon iga itawikal kipatato’ wan se’ taga, se’ siwa.

1. Cuando vemos que la lumbre de la casa arde, se prende con aceleración, es porque alguien se apura que va llegar a la casa.

2. Cuando una mariposa entra en la casa y se detiene en algún lado es porque llegara una visita.

3. Cuando alguien ve iguanas que se están apareando, es porque estraicionado por su pareja.


YOLKAMEJ

YOLKAMEJ

Pan wey altepe Tatahuicapan de Juárez chantitokej komati’ yolkamej ken: masa’, mia’san kowamej, ayotochin, sinkoyame’, tekuanimej, takuatzin, mapachín, moto’, tochti’, koyomej, kuayoj miston.

E’ no chantitokej totomej ken: cheje’, johtoko’, solin, tenwarwar, kuixin, kuaportiowe’, atoto, picho’, tzana’, wilo’, teke’, chacha’, koskos,...
Leer documento completo

Regístrate para leer el documento completo.

Estos documentos también te pueden resultar útiles

  • El Náhuatl
  • EL NÁHUATL
  • nahuatl
  • NAHUATL
  • Nahuatl
  • NAHUATL
  • NAHUATL
  • Nahuatl

Conviértase en miembro formal de Buenas Tareas

INSCRÍBETE - ES GRATIS