Platon

IRUZKINA:
Laburpena:
Dialektikaren bodez ezagutza gorenera, ongira heltzen da. Goranzko bidea da, hasieran iritziaren bidezkoa soilik ezagutzen dugu baina ez da benetan egia, arrazoimenaren bidezkoezagutzaz zientziara heltzea da helburua, ezagutza gorenera.

Definizioak:
* Dialektika: ezagutzea goranzko bidea da, iritzitik habiatuz habiatuz ezagutza gorenera arte. Platonek bi mundubereizten ditu, ideien mundua (episteme) eta mundu fisikoa (doxa). Ezagutzaren goranzko bidean mailarik baxuena eikasia da, iritziaren bidezko ezagutza. Ondorengo maila pistis-a da zentzumenen bidezkoezagutza. Epistemeko lehen maila dianoa da, arrazoimenaren bidezko ezagutza. Eta azkena, noesis-a edo dialektika, ongia aurkitzen da maila onetan eta galderen bidez heltzen da maila honetara.
*Zentzumenak: bilakabidean dagoen ezer ezin da ezagutzaren bide izan, zentzumenen bidez egautzea ez delako posible. Hauen bidez hautematen duguna etengabe aldatzen da, horregaitik zekula ez da izatearenmailara iritsiko. Ezagutu ordez pertzibitu egiten dugulako mundu faltsu bat ezagutuz.

Gogoeta:
Platonen ustez, dialektitak ziurtatzen zuen benetako ezagutza, hau da galderen bidezko irakasketak.Pertsonaren benetako ezagutza ariman baitago, eta arima transmigratzen denez, ezagutzarekin jaiotzen gara. Bi mundui bereizten ditu, mundu fisikoa eta ideien mundua. Bere iritziz, mundu fisikoko (doxa)objetuak ez dira errealak, ideien mundukoak aldiz (episteme), errealak dira. Ezagutza gorenera heltzeko bideari deitzen dio dialektika, ezagutza maila baxuenetik (eikasia) ezagutza gorenerako(noesis) bideari hain zuzen. Horretarako iritzitik habiatuz, zentzumenen bidezko ezagutzara pasatzen gara, pistisera faltsua den mundua ezagutuz.Ondoren arrazoimenaren bidezko ezagutzaren bidez dianoiaraeta azkenik dialektikaren bidez noesisera.
Platonek bere teoriak sortzeko hainbat filosoforen lanetan oinarritu zen. Parminides izan zen iritzia ez dela ezagutza bat eta zientzia ezagutza dela...