Poemario nahuatl-castellano
Nex ixmiktia kemantika inemilis no chinanko
kema ni ajkotlachia, kema ni kechkoapa no tlachialis kampaueli…
ipan ejekatl, ipan atl, ipan tlali…
kema ni kin itaj michimej tlen miktikatij
ipan se ateno tlen yaljuaya tsalantik atl ki uikayaya,
nama san tlapotextok…
Nex ixmiktia kemantika inemilis no chinanko…
kema ni tlaiyotilana
uan ni machilia kenijkatsano tlakayo
mo tlanauia, ax mo tetiliaj, mo kokolismaka…
panpa yaya tojuanti
ti tlanauijtokej to tlaltipaktli…
Nex ixmiktia kemantika inemilis no chinanko…
kema ni kita kenijkatsa ipan to tlali ayok ki neki tlaejejlis
onka mayantli kampaueli…
to koneuaj ax ki piaj tlen ki kuasej,
to siuauaj ojomitikej, ixtejtemitikej
uan se itlachialis tlen tlauel mo kuesouaj…
Yekanama ni mo yoltetilia uan ni no tlajtol ni semoyaua
panpa ni neki kampaueli ma kakistij…
ma mo kuamachilij…
ma mo tlaltoka, uan mostla uiptla kema ki on asis atl
ma mo yolilti, ma moskalti, ma xochikueponi
uan ma kin seseltij to koneuaj tlen nojua ualouij to teposko…
PALABRAS TRISTES
Me ensombrece a veces el destino de mi pueblo
… alzo mi mirada, miro a todas partes
laire, agua, tierra…
Peces moribundos
En un río de ayer , aguas cristalinas,
… ahora pestilencia…
Me ensombrece a veces el destino de mi pueblo…
… aspiro el aire.
Siento claramente como mi cuerpo
Se contamina, se debilita, se llena de padecimientos
Cuando precisamente…
Somos los que más daño hacemos a nuestro propio planeta…
Me ensombrece a veces el destino de mipueblo…
… miro que nuestras tierras se han vuelto estériles,
Hambruna por todas partes…
Niños que no tienen con que alimentarse,
Mujeres famélicas e hinchadas
Y una mirada llena de melancolía…
Por eso ahora fortalezco mi corazón y esparzo mi palabra…
… deseo que resuene en todos lados…
Que se comprenda…
se intrinque en la tierra y mañana cuando le alcance la lluviagermine, que crezca, que florezca
Y aminore el llanto de aquellos hijos que aun vienen tras nosotros….
CHIKAUAJTLAJTOLI
Kema no yolo mo tepachoa uan tlauel mo kuesouaj
Ni mo ekauilotlseuia…iekauilotl auatlkuatinej tlen nojua mokauaj,
Tlen ayi ti kin on tlamijtokej…
Uan peuaj ni mo yolkuapa
Seyok tlamantli no kayak, seyok no ixtioltlachialis
Uan seyok no yolmachilistli…Uajkino ayok kisaj tlajtolkuesoli ipan no lajlamikilis uan no kamak
Seyok tlamantli no tlajtol…
Nama no tlatojtol ni kin ijtoa ika kualantli, chikauaj…
Uan ni kin ijtoa kejnopa, panpa mo kisaltia no uajkapaxinaxtli
Tlen kuautemok, moktesuma , netsaualkoyotl…
Ixinaxkayo no tata uan no nana…
Uajkino…
Ni kijtoa no tlajtol ika kualantli uan ni kin ixkouia…
Nopa tlen kiijtlakojtoke to tlaltipak,
Ki tepachojtokej to maseualtlachialis , to maseualtlajtol
Una nojkia to yolislti…
Yayanopa tlen yaljuaya kin kajkayajkej to tatauaj ika se teskatl…
Uan kin pasolojkej to ichpokauaj, to siuauaj… to teokalmej
Nex kualankamaka
Ma kin teuikaj sekinok panpa apismikijyaj ika tlali, ika tomi uan ika tlanautilis…
Ax kin ikneliaj, nopa pilkonentsitsij tlen mikijininmako
So nopa tetajmej tlen mikij ika mayantli una nemajmatilis…
Nochi ni tlamantli nex yolkuitlamaka…
PALABRAS ENERGICAS
Cuando mi corazón se deprime y se entristece en demasía,
Busco el amparo de una sombra… la sombra…
de los encinos que aún quedan, que no hemos extinguido…
Y mi corazón comienza a cambiar
Se transforma el gesto de mi rostro, es otra mi mirada
Sonotros mis sentimientos…
Entonces ya no emergen palabras de tristeza desde mi pensamiento y mis labios…
Son otras mis expresiones
Ahora mis palabras las digo con coraje, enérgicas
Y las digo así… porque me sale la estirpe de mis ancestros,
De Cuauhtémoc, Moctezuma, Netzahualcóyotl,
La estirpe de mi madre y de mi padre…
Entonces…
Pronuncio mis palabras con furia, y reclamo…...
Regístrate para leer el documento completo.