poemas
En la oscuridad
En la oscuridad
es más fácil hablar
con los muertos.
El hilo de la voz
es más delgado.
Los muertos sólo oyen
sonidostransparentes.
Pa ri xe’qal
Pa ri xe’qal
man k’exta ri’ katzijon jun
kuk’ ri kaminaqib.
Ri ubatz’il ri qach’abal
sibalaj xax ri’.
Ri kaminaqib xwi ki kito
risaqsoj taq ch’abalil.
Altares
Los altares de piedras
que asentaron los abuelos
son los cimientos donde se amarran
(con fuego, incienso y pom),
las esperanzasde nuestros pueblos.
Ta’bal
Ri abaj re ta’bal
ri xki yakan ri qati’t qamam
chila ri’, ri kaxim wi
(ruk’ q’aq’, ruk’ q’ol, ruk’ kach’),
ri eyenik re riqatinimit.
UOLIS T’AN¹
Ch’enne ma’ utz tu t’an a pulik tunich ti’i.
Ka ch’amik u ch’eeneknakl.
Jumpuli ma’ utz tu t’ane báaxal beyo’.
Ua taak a báaxal tuyéetele,
uoliskut a t’ane.
¡Ka jalk’esti’!
Bin a uil bix ken u ka’ sutil ti’ teech.
PELOTA DE VOZ¹
Al pozo no le gusta que le tires piedras.
Lastimas su quietud. Ese juego no le agrada.
Si quieres jugar con el,
haz de tu voz una pelota.
¡Arrójala!
Verás que te la devuelve.
Hola señor, buenos dias. Jacha' tat,saqirik
. Hola cual es tu nombre ? Jacha Jas ri ab'i'?
Buenos dias señorita como esta Usted? Saqirik ali, la utz wach la?
2.
3.
1. Utz laj qij tatFeliz dia del Padre. 2. Utz laj q'j nan. Feliz dia de la madre. 3. Utz laj qij Ajtij. Feliz dia del maestro
Canciones
Felicitaciones
1. E' are' kakaj ke'chakunik. Ellos quieren trabajar
2. Xiki ir q'o jun kawinaq pale canton. Encontraron un muerto en la aldea.
3. B'antajinaq. Participo cuarta voz de Kub'ano
Regístrate para leer el documento completo.