poesia
Awya yalla apachi q'osni patapi
Tawa K'uchu tawantinsuyumanta
Yawar qhocha kutipun
llajsakun sirch'i nina urqota.
Awya yalla llanp'a ch'ujrikuxqa
Kallpa makanakuyta mana atisqarkuchu
Jatun ruphyay ukhu urqopi
Sach'a ukjupi panpakuna
Sallqa ch'inllan....
Unay ayllu yachaykunapi
Atimullpusqa chay jina llajtakunamanta
Chinkasqa nay uray janaj pachapiWinaypaj arpa atisqa simir nisqa.
Mast'aspa makikunanchejta
Tawa nujunakuymanta
Kay pp'unchayman chhayamunchej
Awya Yalla wawqeykuna
Kay yuyayniyki llanthupi
Ancha sinch'i Pirqapi juqarina
Llakijmanta mujujjima
Tukuy kayta yuaytawan
Qhatisuchej chakisarukunanta
Ripusqankunawan.
Itlatol temiktli Auh tokniwane,
tla xokonkakikan in itlatol temiktli:
xoxopantla technemitia,
inteocuitlaxilotl, techonitwuitia
tlauhkecholelotl, techoncozctia.
¡In tikmati ye ontlaneltoca
toyiollo, toknihuan!
Hondartzara heldu eta jainko bakarraren izenean
Beren modernotasuna guri ziguten inposatu
Indigena hil dute,
Kultura hil dute!
Hil da! Hil da!
Beraien zerbitzura, beren ideien menpe
Nor bere herrian morroi
Mendebaldeko kolonoek lorturiko etekinak
Gure izerdi eta lurretatik lapurtuakizan dira
Indigena hil dute
Kultura hil dute!
Orain segi
Orain tinko
Orain inperialismoaren
Orain aurka
Geure indarrak elkartuta goazen!!
Ezin izan diegu aurre egin
Eta basamortuaren hedapenaren
Ikuskari bihurtu gaituzte
Orain, gure seme alaben odola
Zuri gorri-beltza denean.
Badakite atzokoaz oroitu behar dela
Biharkoa ospatzeko
Indigena hil dute
Kultura hil dute!
Orain segi
Oraintinko
Garapenaren aurka
Orain segi
Orain tinko
Geure indarrak elkartuta!!
20 urte itxaron nituen
mundu hontara sortzeko
gau izartsu bat izan zen
hodeiren bat tarteko
barraketako kitana hura
iratzargarri bailitzan
gerria eta bularrak
haren esku finak
eta biok etzan ginen
izarrak so zirena
ta une batez egin nuen
gau hura nire
letra hauek idatziko ditut
testamenturakosemealabek jakin dezaten
beren aita nor izan zen
"Zerraldo" deitzen zidaten
goitizenen herrian
hoiek denak erratzen ziren baina
erratzen ziren
Ardoak utzi zidanean
Maitatu nuen bera
Beste inungo neskarik ez bezala
Ez bezala
Letra hauek...
QUECHUA
Altupi cruz, pampapi suytu rumi
Arriba una cruz, en el suelo una piedra ovalada
(Cóndor)
Frazada qipi payacha qispiramun
Llegó unaviejita cargada de una frazada
(Oveja)
Pawarqamun brinkarqamun puka qutucha
Saltó y corrió un pajarito colorado
(Ají)
Qawan achachau ukun añallaw
Por fuera asusta, por dentro es rico
(Tuna)
Wakna pampapi quinua wakarusqa
En esa pampa está esparcida quinua
(Estrellas)
Allapllata kichayqa, maykamapas risaqmi
Solo abre el camino que a donde sea voy a ir
(Agua)
Punchau aychacarga, tutan yana sepultura
De día carga carne y de noche ataúd negro
(Ojota)
Tuta chichukun punchau wachakun
De noche se embaraza y de día da a luz
(Cama)
¿Ima k’urun wiksaykita kachun?
¿Qué gusano te molesta en el estómago?
(El hambre)
Tiyani tiyan, sayani sayan, purini purin
Me siento, se sienta; me paro, se para; camino, camina.
(La sombra)
Chullalla mankapi iskay clase mikuytimpuchkan
En una sola olla, dos tipos de comidas hierven
(Huevo)
Chankachaykita kichay, walichaykita qimpichakuy mikukurusqayki
Levanta tu falda para comerte
(Humitas)
MAYA
Kéen xi'iken si'e' yaan juntúul jooykep k'éek'en tu beelili'.
Si vas a cortar leña, un cochino muy flojo, te buscará en el camino
Respuesta: Xuux (El avispero)
U paache' láaj tso'ots, u ts'u'e' láaj chak.Pelito colgado. Por dentro colorado. Al final nos deja un recado
Respuesta: Kiwi' wa k'uxu' (El achiote)
Juntúul wa'ala'an máak sáansamal tu sóolankil, u paach
Siempre de pie está. Y día a día su piel se va.
Respuesta: Chakaj (El palo mulato)
Juntúul máak ya'ab u xikin utia'al u yu'ubik tuláakal tsikbal
Un boxito que es todo orejas escucha veinte consejas
Respuesta: Piich (El...
Regístrate para leer el documento completo.