Receta en mixteco
Naja iyo yuku ya'a. Jia'nu sukun yuku ya'a vi'i ka unixiko uxi centímetros, tikoo kaji yutun-jun, na'nu de nunu na'a yatin uxi uvi centímetros, teku kuíí tuun de stiñu skina vidana'a-ja. Ita ni'i de na'nu iyo kua kaa veñu'u vi ita-ja. Jia'a yuku ya'a nik+n tuun ñu'u ini ñaña kuachi. Jia'nu yuku ya'a danuu iyo ko'yo ñu'un de saá ni danuu yaka, de iyo sani dayoo savi, so nuu iyoñu'un ñumi chi iyo-jo n+nkani.
Danuu iyo dayuku ya'a. San Miye Ka'nu, Ticuá, Yosonotú, San Mateo Peñasco, Tayata, jin dañuu ka.
Nuu tatan yuku ya'a. Tatan yuku ya'a sava kuni-o nakue'i no'o ñ+v+ku'vi san ntuvi tá'an ni iin tatan nuu kue'i no'o-jo.
Niko-o na'a yuku ya'a de sikuchi-o majan xini ñ+v+ ku'vi, de ita-ja tee-o yata xini ñ+v+ ku'vi, de san kixin-jin de xituvi van nuu-jun, va'a nikue'i va'a a xin tax+ no'o-jo.
Naja tuvi de kajie'e kue'i. Yuku ya'a va tatan sava kunion na kue'i no'o ñ+v+ ku'vi, san ntuvi ta'an nani tatan, de suni xituvi-jin níva nsa'a xeen ñ+v+ ku'vi, a xin nivansakui'na sana, ve'i, xu'un, yukuan de ntuvi kue'i no'o ñ+v+ ku'vi.
A kuni ka. Iyo uvi nuu yuku nik+n iñu, chi iin vi iñu kuijin de inka vi a ni'i, so nuvi-ji nuú tatan nuu kue'i ya'a. Nkuvi ko'o-oyuku ya'a chi jikó xini-on.
Hierba del santo remedio
Planta de 60-70 cm de altura aproximadamente, tallo duro como leñoso y grueso. Las hojas donde termina la planta son grandes y anchascomo de 12 cm y en toda la orilla tienen picos, lisas por los dos lados, de color verde obscuro. Flores moradas, en forma de trompeta, colgadas. Fruto una bolita espinuda como si fuera chayote,primero verdes y cuando se secan es café; adentro tiene las semillas que son como 150, de color negro en forma de bolita. Crece de preferencia en lugares húmedos y donde hay agua sucia, se encuentra durantetodo el año, es más común en temporada de lluvias.
Localización geográfica regional. Guadalupe Victoria, Santa Catarina Ticuá, Santa Catarina Yosonotú, San Mateo Peñasco, Tayata, Tlaxiaco y...
Regístrate para leer el documento completo.