Sofistak

SOFISTAK

K.a. V. mendean, demokrazia sistema politikoa nagusia Atenasen, eta batzar politikoetan hitz egiteko eskubidea aitortzen zitzaien hiritarrei: demokraziak berdindu egiten zituen nobleakzirenak eta ez zirenak; kargu publiko guztiak edozein hiritarren esku egon zitezkeen. Baina ez ziren atenastarrak, kanpotarrak baizik, eta hiritarrak ez zirenez, hiriko batzarretan hitz egitekoeskubiderik ez zuten. Ondorioz, ezin zuten hiriko politikan parte hartu. Kultura jasoko eta itzal handikoak ziren, eta bizi ahal izateko, erretorika-eskolak eta elkarrizketako teknikak saltzen zizkieten tasakordaintzen gazte aberatsei. Sofisten iritziz, Natura edo Physysa gizakiaren borondatetik kanpokoa da; hots, gertatu beharrekoa gertatzen da, eta gizakiak horretan ezer egiterik ez duenez, Naturak ezdu ikerketagai izan behar. Beraz, jakinduria-emaile hauek unibertsoaren izaerari buruzko filosofo zaharren gogoetak baztertu, eta arazo berriak plazaratu zituzten: antropologikoak, hizkuntzazkoak,zuzenbidezkoak, politikakoak eta moralak.

→ Eszeptizismo epistemologikoa: Parmenides eta Demokrito ez zituzten zentzumenak erabili errealitatea zer den azaltzeko. Sofistek, berriz, zentzumenenbaliozkotasuna azpimarratu zuten. Zientzia zentzumenetik datorkigun informazioa aldatzen da pertsonaz pertsona, banakakoa, norberaren baita. Honela, norberaren esperientzia da garrantzitsuena. Gauza etapertsona guztien gaineko egiarik ez dago, eta ondorioz ezin da ezagutu: eszeptizismo epistemologikoa.

→ Erlatibismo morala: legeek eta ohiturek galdu egin zuten antzina izan zuten jainkozkoizaera; legeak ego ohiturak zuzenak ziren “sakratuak” zirelako. Agnostizismo horren ondorioz, atenastar ohiturak, erlijioa eta erakundeak kritikatu zituzten, eta erlatibismo aldarrikatu zuten; balioaketa kultura-edukiak zuzenak ala ez-zuzenak, egiazkoak ala faltsuak dira, ikuspuntu arabera.

→ Legeen konbentzionaltasuna: Atenasen eta Espartan, esaterako, legeak desberdinak ziren. Legeek...