tavarandu

Tavarandu



Tavarandu (folklore) niko peteĩ kuaaty ijáva Avakuaaty tembiapoguiguápe. Ohapykueho, ombyaty ha oikuaakajeýva arandu ka’aty. Mayma kuaaty oguerekoháicha, tavarandu oipuru aveiaporeko ha tapereko oipytyvõva ichupe ohupyty hag̃ua hembipota. Tavarandu térã tetãkuaa, ha'e kuaaty (disciplina, ciencia) tetã rembikuaaguigua. Upe ñe'ẽ omoheñoiva'ekue peteĩ karai katupyry héravaWillians John Thoms, ary su poapysa irundypa poteĩme; ha ojepuru oñehenói hag̃ua umi mba'e chae, jeroviapy (creencias), jepokuaa (costumbres), mombe'ugua'u (mitos), mombe'upy (leyendas), ñe'ẽarandu(proverbios), ñe'ẽnga (refranes), tetãygua rembiapokuéva. Upe ñe'ẽ ojepuru mayma tetãme, yvy ape ári oĩva.


Tavarandu pypegua (Carcterísticas de los hechos folklóricos)
Tavarandu ha'eva'erã katuete:1.1. Mba'echae (tradicional). Péva niko he’ise pe mba’e tavarandugua (hecho folkórico) -taha’e ha’éva- ohasaha sy ha túvagui, ñemoñarépe. “Tuka’ẽ” jaipuru ko’ag̃aite peve ñembosaráirõ, ñande sy ha ñanderu ombohoságui ñandéve ha upekuévo omyesakãgui ñandéve mba’éichapa ñaha’ãva’erã
1.2. Tetãygua rembiapokue (vulgar). Ápe katu oje’e ñandéve pe mba’e tavarandugua ikatuha heñói oimeraẽ hendápe.Natekotevẽi jaha ñañemoarandu upevarã térã ñaime peteĩ mbo’ehaópe heñói hag̃ua tavarandu. Péicha peteĩ jehero (marcante) oimeraẽva omoheñoikuaa.
1.3. Ijapoharekuaa'ỹva (anónimo). Avei oje’e mba’etavarandugua ijapoharekuaa’ỹha. Techapyrárõ, avave ndoikuaái mávapa oipuru’ypýkuri pe ñe’ẽ “amóntema”
1.4. Purupyrã (útil). Mba’e tavarandugua niko ojekuaa, ojepuru aja. Ndojepurúiramo, ndojekuaái ha upe mba’epya’e omano. Terere, vorivori, chipa, tatapỹi ári jehasa umíva ha’égui purupyrã, hekove; ha oĩ gueterei ñande apytépe ko’ag̃aite peve
1.5. Heñoisapy'áva (espontáneo). Péva he’ise mba’e tavaranduguanoikotevẽiha ñembosako’i arére. Oimeraẽ hendápe, heñoita jave, heñói. Techapyrãrõ, ja’ekuaa “yvyrasỹi” heñoihague peteĩ ára. Hoky peteĩ ñande rapicha apytu’ũme (heñoisapy’a) ha péva oikuaaukávo...