Vocabulario Achi
Vocabulario Achi
Achi – Español
Español – Achi
Guatemala, 2001
SINTITUL-4
3
08/07/2004, 08:16 a.m.
K'ULB’IL YOL TWITZ PAXIL
Academia de Lenguas Mayas de Guatemala -ALMG
UK'OLIB'AL RI YAKB'AL CH'A'TEEM JAY RI ANO'N
Dirección Lingüística y Cultural -DILINC
Nab'ee K'awal Uwach
M. A. Trinidad Matías Rafael Jiménez Camposeco
K'awal Uwach Chaak
T. U. José Miguel Medrano RojasK'awal Uwach ri ajilan pwaq
P. C. Cruz Velásquez Mendoza
K'awal Uwach ri Yakb'al Ch'a'teem
Lic. Aurelio Domingo Hurtado Montejo
© Academia de Lenguas Mayas de Guatemala, ALMG tP q (2001)
K’ulb’il Yol Twitz Paxil
Academia de Lenguas Mayas de Guatemala
–ALMG–
Dirección Lingüística y Cultural
–DILINC–
Programa de Estudios Lingüísticos
–PEL–
13 Calle 11-52 zona 1, Ciudad de Guatemala
Tel: 23234042329342
Telefax: 2500213
Correo Electrónico: almg@terra.com.gt
Impreso en Guatemala
SINTITUL-4
4
08/07/2004, 08:16 a.m.
K’ulb’il Yol Twitz Paxil
Academia de Lenguas Mayas de Guatemala
Komoon Ch'a'teem Achi
Comunidad Lingüística Achi
Ucholaj Ch'a'teem
Vocabulario Achi
Guatemala, 2000
SINTITUL-4
5
08/07/2004, 08:16 a.m.
JUNTA DIRECTIVA DE LA COMUNIDAD
LINGUISTICA ACHI
Presidente:Vice-presidente:
Secretario:
Tesorero:
Vocal I:
Vocal II:
Vocal III:
Abelino Román Lajuj
Marcelino Sis Xolop
Domingo Camajá Raymundo
Máximo Chén Siana
Hilda Andrea Solomán Hernández
Catalino Ixtecoc Matías
Antonio Oxlaj Gonzáles
Programa de Estudios Lingüísticos-PEL
Coordinador
Lic. Cecilio Tuyuc Sucuc
Técnico Encargado
Gloria Enoe Son Chonay
Elaboración de Glifo
Cecilio Tuyuc Sucuc
Diagramador y Diseñode Portada
Gersom Aaron Mach M.
SINTITUL-4
6
08/07/2004, 08:16 a.m.
OKIB’AL RE
Ri Achi e jun Ch’a’teem k’o chupaa ri jun re kawinaq chi ch’a’teem,
ri uq’aljisaam ri K’ulb’il Yol Twitz Paxil, wa’kach’a’teb’ex chupa ri juyub’
taq’ajaal re ri tinamit Baja Verapaz, chupa taq ri komoon K’ub’uul, Tz’alama’,
Chijaa, Samiyeel Chikaaj jay ri komoon Xiro’m.
Chupa taq ri k’axk’oliil petinaq loq kuuk’ri moso’iib’ri taq ch’a’teem
Mayaab’lik na xkoj ta retaliil pacha’ ri xkoj lo che ri ch’a’teem kaxtila, ruma taq
wa’ ri Maya’ Ch’a’teem xa xkanaj kan pa ch’a’teem jay xa re kachapab’ex
pajaa, na xkanaj ta kan pa tz’iib’pacha’ri ka’an che ri kaxtila, ruma k’uri’pa
qaq’ab’k’o wi ri kojch’a’tb’en re, jay pa kiq’ab’taq ri nimaq jaa re ri q’atb’al tziij
kakikoj iil che ri ch’a’teem Mayaab’jela’ pacha’ronoje ri ano’nib’al mayaab’
pacha’kuya’uchuq’ab’ri k’iyal ch’a’teem jay ri k’iyal ano’nib’al re ri tinamit
paxil.
Ruma taq wa k’ax chwi taq ri ch’a’teem pa ri nima tinamit, lik chirajawaxiik
k’uri ri K’ulb’il Yol Twitz Paxil, ureqaleem ruchaak chwi kuch’ob’o, kuchakuj
xoqo kuyak uwach na’oj chaak pa wuuj pa ka’ib’jay jun chi ch’a’teem, pacha’
jela’ kayaktaj uwach ruchapab’exiik taq ri ch’a’teemmayaab’, xoqo kaya’taj
uchuq’ab’ronoje ri ano’nib’al re ri tinamit Paxil eb’ajchiqawach, jek’uri’la’
kaya’taj chuk’utik wa chola’j ch’a’teem Achi, ri x-anitajik ruuk’ri xukmo’tz ri
jikib’aam ruuk’ri q’atoj tziij wW y re ri junaab’ rure K’ulb’il Yol Twitz
Paxil. Ri xukmo’tz re ri ch’a’teem Achi jikib’an ruuk’1W xuk tz’iib’,1 w
ch’aweelaab’jay p chi qulaab’.
Ri k’isb’al re uriliik jay ujikib’axiik wawuuj re uchola’j ch’a’teem x'anitaj
ruuk’ molob’al iib’re urilik wa wuuj chupa ri uk’olib’al ri Komoon Achi jay ri
puqa’j uchapoom utza’m eb’ajna’ooj puwi’taq ri ch’a’teem, pa ri K’ulb’il Yol
Twitz Paxil.
Ri unuk’iik wa jun chaak x'anitaj kuma ri tikaweex re ri Komoon Achi pa
xq’aljisax wi ri jalajuj taq ub’ee ri ub’ixiik ri ch’a’teem, jela’ pacha’ ri utz
utz’ib’axiik, pacha’jela’ka’anitajik rijikib’aam che ri ujunimaxik ruuk’usuuk’
b’ee wa taq ch’a’teem mayaab’.
SINTITUL-4
7
08/07/2004, 08:16 a.m.
Wa jun chola’j ch’a’teem kak’utb’ex jewa’: Wa wuuj ruk’aam rtP chi
ch’a’teem solkopiim pa kaxtila, ruuk’ jun ch’uti’n tziij chutzaal pacha’ jela’
kak’amataj usuuk’ri jujun ch’a’teem, wa wuuj na xata re kil uwach, wa’kajawaxik
re juna chik k’otb’al na’ooj chwach, pacha’ u’anik juna...
Regístrate para leer el documento completo.