Ñandu Renimbo 7º
GUARANÍ APOPYRÃ
ÑANDU RENIMBO
P
O
k õ i
h
a
M
B
O
‘
E
S
Y
R
Y
Prof. Feliciano Ortellado Peralta
Temimbo’e : _______________________________________________________
ArY :_______________________________________________________
Mombe’urã - Cuentos
Mombe’urã ha’e mombe’u oñeikũmby pya’éva, mbyky ha opáva mba’e ñaimo’ã’ỹvape. Ipype jajuhu:
1. Ñepyrũmby : ápe ojechauka mba’e oikótava, tenda, ára ha máva mávapa mavakuéra.
2. Mombe’uypy’ũ : omombe’u mba’e mba’épa oiko ha mba’eichaitépa.
3. Mombe’upaha : mba’éichapa opa umimba’ejehu.
Ryguasu Kuru ha Ypera’ykuéra
Peteĩ árape che sy omoñeno ijyryguasu kuru, iguýpe omoĩ heta ype rupi'a. Ojávo, umi ypera'yeta sa'yju joáva, iporãite isarakíva, oñani ayvúpe peteĩ yno'õguasúpe ho'yta vy'ápe ha sarakípe hikuái. Isy ryguasu katu opyta tuicha ñemondýire y rembe'ýpe itarova haĝuaicha, oimo'ã omanombáta imembykuéra, ohopátavaicha yguýpe (ojahogapáta). Oñepyrũ osapukáichupekuéra:
- Kro... kro... kro... Pya'e pesẽ peẽ mítã, pende tarova mba'e piko; pesẽ pe y pypukúgui, che membykuéra, pene akãhatãite peẽ che memby. Pesẽ ýgui, ha'éngo peẽme.
Ypera'ykuéra katu, puka ha vy'ápe, oñembosarái y apére ovevúi sa'yju mimi ha'ete ku mandyju poty y rova ári omymýi mímíva. Ombohovái isy ryguasúpe, kóicha:
* Ko'ápe rasaite javy'a; ejúna nde avei, ejepoi ýpe eytaoréicha.
Umi ypera'y oimo'ã pe ryguasu kuru ĝuaiĝui ha'ekuéraicha avei ýpe oikokuaa, ha ndaupéichai anga.
Ryguasu itarova mboyve jepy'apýgui, he'i ijupe:
* Ko'ã mitã aĝaygua nohenduvéimai isy ñe'ẽ, iñakãrente oikose.
I. Moñe’ẽ ha Ñe’ẽporãhaipyre ( Lectura y Literatura )
A. Amyesakã ñe’ẽ he’iséva ñe’ẽngueryru pytyvõ rupi
1. Ryguasu Kuru : ______________________________2. Moñeno : ______________________________
3. Oyta : ______________________________
Ẵ. Aipuru ñe’ẽjoajúpe ã ñe’ẽ
1. _________________________________________________________
2. _________________________________________________________
3. _________________________________________________________
Ch. Ahai mba’eichagua ñe’ẽtemiandúpa
1.Ypera’y sa’yju _____________________
2. Osapukái chupekuéra _____________________
3. Ype ape sỹi _____________________
4. Oñani ayvúpe _____________________
5. Oyta yno’õguasúpe _____________________
Mandu’arã
Ñe’ẽtemiandu - Imágenes sensoriales
Ohechauka ñandéve mba’e mba’e ikatu jahechakuaa teteandu rupi. Ãva ha’e:
1. Jahecháva ( visual )Peteĩ mitã osẽ amáme
2. Ñahetũva ( Olfativa ) Chipa aku hyakuãvurei
3. Ñaikumbýva ( Gustativa ) Peteĩ tapiti okaru, karu
4. Ñahendúva ( Auditiva ) Mokõi tapiti opuka avei
5. Pireandúva ( Táctil ) Káva ojopi mymbajukahápe
6. Ñe’ẽtemianduaty ( Sinestesia ): ohechauka oĩha peteĩ mbohysýipe mokõi térã hetave ñe’ẽtemiandu.
* Heta guyra oñepyrũ iñe’ẽ omosarambi
JahechávaÑanhendúva
E. Ahaiguy añandúva moñe’ẽrãre
Ikaigue ( aburrido ) Mbovy’a ( alegre )
Ijoha ( desagradable ) Oipy’areraha ( interesante )
Mba’ére ere
____________________________________________________________
__
____________________________________________________________
__
Ẽ. Amohenda mba’ejehu papapy rupive
___ Pya’e pesẽ peẽ mitã, pendetarova mba’e piko
___ Ko’ã mitã ko’aĝagua nohenduvéi isy ñe’ẽ
___ Peteĩ árape che sy omoñeno ijyryguasu kuru
___ Ypera’ykuéra oñani ayvúpe yno’õguasúpe
___ Ejúna nde avei, ejepoi eyta ýpe oréicha
II. Ñe’ẽtekuaa rehegua ( Introducción a la Lingüística )
ACHEGETY
Ha’e tai ha taipu peteĩ ñe’ẽmegua
Achegety (alfabeto): es el conjunto de todas las letras que componen una...
Regístrate para leer el documento completo.