Ekonomia

I ZATIA : OINARRIZKO KONTZEPTUAK

1. GAIA: EKONOMIA: IKUSPEGI OROKORRA

1.1.- Zer da ekonomia ?
1.1.1.- Sarrera
1.1.2.- Ekonomiaren arloak
1.1.2.1.- Mikroekonomia eta Makroekonomia
1.1.2.2.- Ekonomia Normatiboa eta Ekonomia Positiboa
1.1.3.- Ekonomiaren gakoa: eskasia eta hautaketaren beharra
1.1.4.- Ondasun eta agente ekonomikoak
1.1.4.1.- Ondasun ekonomikoen sailkapena
1.1.4.2.-Agente ekonomikoak sailkapena eta elkarmenpekotasuna
1.2.- Prozesu metodologikoa ekonomian
1.2.1.- Eredu ekonomikoak
1.2.2.- Arrazonamendu ekonomikoaren tranpak
1.2.3.- Aldagai motak ekonomian
1.3.- Eskasia, hautaketaren beharra
1.3.1.- Ekoizpen Ahalbideen Muga (E.A.M.) eta Aukera-kostua
1.3.2.- Efizientzia ekonomikoa
1.3.3.- E.A.M.ren funtzionamendua
1.3.4.- Errendimendu beherakorren legea1.4.- Ekonomi sistemak
1.4.1.- Merkatu-ekonomia
1.4.2.- Ekonomia planifikatua
1.4.3.- Ekonomia miztoa

1. GAIA.

EKONOMIA: IKUSPEGI OROKORRA.

1.1.

ZER DA EKONOMÍA?

1.1.1. SARRERA

Ekonomia ez da urrutiko gauza, gure bizitzari atxekitua dagoen zeozer da: lanera
joatean edota ondasunak erostean aktibitate ekonomikoak egiten ari gara. Beraz,
ekonomia guztiok osatzen dugu,produkzio eta kontsumo indibidualen aktibitateekin.
Ekonomiaren definizioa ematea ez da erreza. Ekonomilari bakoitza ekonomiaren
ikuspegi bat dauka eta beraz, ekonomiaren definizio asko daude 1 . Hala ere oinarriak
zehazten hasteko honako definizio orokor hau onartuko dugu:
Ekonomia gizarte zientzia da, zeinean indibiduoak eta gizartea dituzten
baliabide urriak ondasun eta zerbitzuak produzitzekoerabiltzen dituzten, produktu
hauen elkartruke eta banaketaren bidez beren beharrizanak ahalik eta hoberen
asetzeko.
Definizio honetatik 3 gauza azpimarratu ditzakegu. Lehenik eta behin, ekonomia
gizarte zientzia dela. Ekonomia giza harremanetaz ari da, gizarteak dituen baliabideak
nola antolatu aztertzen du; zentzu honetan gizartearen funtzionamenduarekin zerikusia
du. Baina are gehiago,giza zientzia izanik, ekonomia bere kontextu sozial eta politikoan
kokatu behar dugu: gizarte bakoitzak bere antolakuntza, kultura, arau eta instuituzioak
ditu eta hauek kontutan hartu beharko ditugu.
Honi lotuta zera azpimarratu behar dugu: ekonomiaren nondik norakoa ez da
bakarrik gizartearen eta indibiduoen portaera ekonomikoa ikertzea, testuingurua
eraldatzea ere badu helburu. Zentzuhonetan, ekonomiaren asmoa gizartea eraldatzea
da gizabanako eta gizartearen bizi maila hobetzeko; beraz, ekonomiak helburu
politikoak ere baditu, ekonomia politikoa da.
Azkeneko oharra: ekonomia arazo ekonomikoak aztertzen eta konpontzen
saiatzen da, eta arazo ekonomiko nagusia Eskasiarena 2 da. Esan bezala, ekonomiak
gizabanakoek eta gizarteak dituzten baliabideen bitartez beharrizanak nola asetuaztertzen du. Beharrizan eta nahi hauek mugagabeak dira; baliaideak, ordea, mugatuak.
1

Nahiz eta aktibitate ekonomikoa zibilizazioaren hasieratik existitu, ekonomia ez da zientzia moduan
kontsideratua izango XVII. Menderarte.
Ekonomiaz daukagun lehenengo kontzeptua XVII. mendetik dator, non, aberastasunaren zientzia , edo
beste era batera esanda, aberastasuna lortzen irakasten zuenzientzia moduan kontsideratua zegoen. Modu honetan
aurkezten digu ekonomia, baita ere, Adam Smith-en "Investigación acerca de la Naturaleza y las causas de la Riqueza
de la Naciones" liburua, XVIII. mendean argitaratua. Ordutik, ekonomia definitzeko hainbat definizio eman izan
dira... .J.S. Mill-ek,adibidez, aberastasunaren produkzioa, banaketa eta kontsumoa erregulatzen dituen zientzia bezaladeskribatuko du, eta joan den mendearen amaieran eskasiaren zientzia moduan definitu izan zen.

2

Eskasia ez du txirotasuna adierazi nahi, baizik eta baliabideak mugatuak direla erakusten du.

Hauze da arazo ekonomiko nagusia, nola antolatu mugatuak (eskasoak) diren
baliabideak mugagabeak diren beharrizanak betetzeko.
Eskasia, beraz, baliabideak mugatuak eta beharrizanak mugagabeak izatetik...