Presokratikoak

Presokratikoak










































AURKIBIDEA



Aurkibidea -------------------------------------------- 2
Greziaren historia --------------------------------------- 3
Planteatutako arazoa------------------------------------- 4
Presokratikoek emandako kompombidea------------- 4
Presokratikoen garrantziapentsaeraren historian ---- 7
Gehien gustatzen zaidan presokratikoa ----------------7
Erabilitako baliabideak -----------------------------------7































GREZIAREN HISTORIA



Presokratikoen aroa k.a. VI mendean kokatzen da gutxi gorabehera. Greziarren kolonizazioa Mediterraneo itsasoaren eta itsaso Beltzaren kostaldean gertatu zen k.a. VIIIeta VI mendeen bitartean. Greziako polisak zituzten bezala, han eraiki zituzten hiriak eta lotura estua izan zuten erlijioari eta ekonomiari dagokionez. Lurraren aberastasunak eta merkataritzak hiri berrien garapena bideratu zuten, eta hiri haietako batzuk Greziako jatorrizko polisak baino indartsuago eta aberatsago izan ziren. Himera, Agrigento, Megara, Elea eta, batez ere, Sizilizkohegoekialdean zegoen Sirakusa izan ziren Greziako Handiko garrantzi handieneko hiriguneak. Leku bikainak izan ziren jatorritako jendea elkartzeko eta salgaiak eta ideiak trukatzeko.
Nahiz eta leku haietan bertan, greziarrek fenizierazko alfabetoaren berri jakin eta horrek pentsamenduak idatziz gordetzeko aukera eman, ez zen ohikoa idaztea. Adibidez, literatura ahoz transmititzen zen eta poema epikoak(Iliada eta Odisea) errezitatzaileek abesten zizkieten herritarrei.
Gaur egun, presokratikoei buruz dakiguna Herman Diels ikertzaile alemanari esker da. “Presokratikoen pasarteak” argitaratu zuen XX. mendean.



MITO-tik LOGOS-era


K.a. VI. mendearen hasieran pentsamenduaren erabateko iraultza gertatu zen Asia Txikiaren kolonia grekoetan; izan ere, mundua azaltzeko arrazoian oinarritzenziren pentsamendu joerek, mitoetan oinarritutakoei aurrea hartu baitzieten.

Filosofia baino lehen mitoak ziren errealitatea azaltzeko zeuden bideak. Zertan ezberdintzen dira mitoa eta filosofia edo pentsaera arrazionala –logos-?

Mitoa aintzinako garaietan gertaturiko zerbait fabulosoaren kontaketa litzateke errealitatea azaltzen saiatzeko. Mitoa kolektiboki sortu da, fedean oinarritu da,ahozko tradizio bidez igortzen da eta jainkozko errebelaziotzat jotzen da. Ondorioz, mitoa irudimenezko, ez-kritiko eta nahierakoa dela esan daiteke. Horrez gain, beste fenomeno berezia gertatzen da mitoetan: gizakien artean gertatzen diren erlazioak unibertsoari ere aplikatzen zaizkiola. Horrela, fenomenoak azaltzeko jainkoen arteko liskarrak, pasioak eta abar erabiltzen dira.
Pentsaeraarrazionalaren ezaugarriak, ordea, arrazoimenezko (zergatiak ematen direlako), kritiko eta legeen bidez egina dela onartzen da. Hau dena lortzeko, errealitatearen sorburua eta azken azalpena den zerbait bilatu behar zuten, zerbait hori gauza guztiekiko komuna zelarik. Eta aurkitu ere egin zuten: Natura –physis- kontzeptuan hain zuzen.




PLANTEATUTAKO ARAZOA


Filosofatzeari hasiera eman ziongaldera, hau bezalako bat izan zen: zer da Natura? Edo berdin dena: zer da Izatea?

Hausnarketa filosofikoaren lehenengo arrazoia, naturaren behaketa eta bere oinarri edo lehenengo iturburuaren funtsa (arkhe) bilatzea izan zen.


PRESOKRATIKOEK EMANDAKO KONPONBIDEA
Naturaren edo filosofia fisiko hau Mileto hirian sortu zen, Jonian, eta bere ordezkarien artean hauek dira aipagarrienak:

•Tales Miletokoa (k.a. 624-546 inguruan):
Mileton jaio zen. Miletoko eskolaren fundatzailea izan zen. Talesen ustez, gauza guztien jatorria edo hasiera (arkhe) ura edo hezea zen.
Talesek ikusi zuen gauza guztien elikagaia hezea zela (beroa ere bai) zeren eta haziek beti sorleku hezea zuten eta gauza hezeek ura zuten.
. “Lurra ur gainean ari den plater bat da.”
• Anaximandro Miletokoa...