San Juan Ra

San Juan Ára

24 jasypoteĩ ojegueromandu’a Juan Marangatu ára, ha pe vy’aguasu ojejapóva hérape oñepyrũmavoi 23 jasypoteĩpyharépe. Añetehápe, kakuaáva, mitãrusu ha mitã ñane retãmegua vy’apópe ojapo opaichagua temira'ã, tembi'u hañembosarái imandu’ávo upe karai marangatúre.
Ára 23 pyharépe oñepyrũma ojejapo umi temira’ã.
Peteĩ ryguasume (uru) oñeñongatuva’erã peteĩ koty iñipytũvape ha oĩva’erãupépe, okaru’ỹre, 24 aravo. Upéi, ára 24 asajépe, oñenohẽva’erã okápe ha ojereva’erã hese umi omendaséva, avati raỹi ipópe; ha upépe ryguasume okarúvo peteĩvagui, upéva ha’ehína upe omendátava pe arýpe.
Peteĩ ryguasume oñeñongatuva’erã peteĩ koty iñipytũvape ha oĩva’erã upépe, okaru’ỹre, 24 aravo. Upéi, ára 24 asajépe, ojerahava’erã chupe ambue kotýpe oĩhame ijerére: kuãirũ, pirapire,ryguasu rupi'a ha okẽndavoka. Ko’ã irundy mba’e ojehaitypova’erã avati raỹi apytépe. Ryguasume ho’uraẽramo avati, kuãirũ oĩhágui, upéva he’ise ñemenda pe arýpe; ho’uraẽrõ avati, pirapire oĩhágui, upéva he’ise ojerekotaha heta pirapire pe arýpe; ho’uraẽro avati, ryguasu rupi’a oĩhágui, péva katu naiporãi, he’ise po’a’ỹ pe arýpe; ha ho’úramo avati, okendavoka oĩhagui, upéva he’ise óga pyahu ojerekotaha.
Ára23, pyharépe, ojekutuva’erã peteĩ kyse pakováre. Upéi ára 24 asaje jave ojehekýivo kyse pakovágui ikatúta oñemoñe’ẽ hese ménarã térã tembirekorã réra ypy.
Ára 24 ko’ẽme, oñesẽva’erã okápe ha ohasaraẽvévape oñeporanduva’erã héra ha péva ha’éta avei tembirekorã térã menarã réra (térã réra ypy).
Ára 23 pyharépe, oñemoĩva’erã aramboha guýpe peteĩ itangecha pyahu ha ko’ẽvo oñenohẽvo itangecha arambohaguýgui ojehecháta ipype tembirekorã térã menarã ra’ãnga.
Ára 24 asaje, oñemondykyva’erã 24 jey tataindy ýpe ha upépe ikatúta oñemoñe’ẽ menarã térã tembirekorã réra ypy.
Ára 23 pyharépe, oñemoĩva’erã aramboha guýpe mokõi avati ra’ỹi. Peteĩva oguerahava’era peteĩva mborayhu jára réra ha ambuéva katu ambue mborayhu jára réra. Ára 24 ko’ẽme, ojepovyvy ha oñenohẽva’erã peteĩ avati ra’ỹi arambohaguýgui; ha upe térã oñenohẽva ha’e mena térã tembirekorã réra.
Oĩháicha umi temira’ã, oĩ avei umi ñembosarái San Juan árapente oñeha’ãva. Péicha, og̃uahẽvo pyhare, opavave ijaty San Juan-hápe ha oike opaichagua ñembosaráipe héra Guarani meméva.
Tata ári jehasa
Yryra sỹiPáila jeheréi oguerekóva hu’ãme, jopóiramo: pirapire, ao pyahu térã peteĩ ryguasu ka’ẽ
Kambuchi jejoka
Páila jeheréi
Pelota tata
TóroKandil
Ñemenda okára o casamiento koygua
Carrera vosa
Kure ñembohuguái
Judas kái
Mbokavícho
Ko’ã ñembosarái oiko aja peteĩ kuñakarai imba’ekuaáva omoñe’ẽ kuña ha kuimba’épe ipo ha oikuaauka chupekuéra mba’épa oikóta hekovekuéragui tenondeve gotyo. Huguápe katu peteĩ atymbopuha ohenduka purahéi ñanemba’etéva, umi ikyre’ỹvéva; ha opapotávo pe vy’aguasu, opavave osẽ ojeroky vy’a ha tetia’épe. Umijeroky apytépe oĩ pe hérava “solíto” ha ambuéva.
Oĩháicha temira’ã ha ñemboharái, oĩ avei tembi’u San Juan árapente ojejapóva.
Mbeju
Chipa (aramirõ, mestizo, so’o, kavure, piru ha ambuéva)
Pastel mandi'o
Chicharõ trenzado
Chicharõ hu’itĩ
Pajagua mascada
Sopa paraguaya
Chipa guasu
Mbusia ha butifarra
So'o jukysy
So'o josopy – sójo
Ryguasu ka'ẽ
Vori vori ryguasu
Pyharepyterã oñembopupu caldo ava (SanJuan Bautista-Misiones-pe katu ojejapo batiburrillo); ha oñembosyry (bebidas) hag̃ua oĩ guaripóla, aloha ha kojói haku porãva. Mahe’ẽ – mba’ehe’ẽ (postres) apytépe katu jajuhukuaa: eíra kesúre, eíramanduvíre, andai kamby, arapaho, kamby arro ha kandial.
Jepémo San Juan Ára ndaha’éi Guaranikuéra mba’eteete, ja’ekuaa oikembaretehague ñane retã rekópe. Ág̃a katu pe mba’e iporãvéva niko ndaikatuihañaikũmby San Juan Ára Guarani’ỹre. Iporã ja’e avei San Juan Ára og̃uahẽhague ñane retãme umi español nidve.
Oje’e ko vy’aguasu jeromandu’a oñepyrũhague ojapo 5.000 ary; umi iñarandúva ohechakuaárõguare kuarahy hekoambueha mokõi ára peteĩ arýpe. Péicha, ko yvymbyte ñemby gotyo, oĩ peteĩ ára imbykyvéva (21 jasypoteĩ) ha ambue katu ipukuvéva (21 jasypakõi). Oje’e avei upe árape heñóihague San Juan...