Ámbito geográfico megalitismo



ÁMBITO XEOGRÁFICO

Palabras clave: ámbito xeográfico, fachada atlántica, noroeste peninsular, particularidades, factores de localización, distribución

Tratar o ámbito xeográfico parécenos moi importante xa que da mostras da extensión do megalitismo e dos trazos comúns que presentan os distintos lugares onde se deu, que fai que lle poidamos poñer un nome xeral a este fenómeno. Decir queo megalitismo foi un fenómeno cultural que abarcou dende Escandinavia ata o Mediterráneo Central, polo rango costeiro de ambas costas (atlántica e mediterránea).

Para empezar, plantexámonos a pregunta de por qué e cómo se extendeu o fenómeno megalítico.
Encontramos, a decir verdade, bastantes problemas para repostala. Unha das posibles interpretacións é a de que o fenómeno megalítico, nunprimer momento, se deu en zonas pobres, como unha señalización territorial. As xentes apoderáronse dos solos máis fértiles das zonas atlánticas pobres, marcandoos territorialment a través de megalitos.
Cando o fenómeno se extende a zonas máis ricas, os megalitos perden o seu sentido orixinal, pasando a ser, en algunhas ocasións, unha manifestación de culto ou relixiosidade.

Por conseguinte,trataríase dun fenómeno de comunicación no que, ante unha mesma necesidade, responden de xeito similar.

Crese que as primeiras manifestacións se deron en Irlanda, Escocia, Gales, Inglaterra, o sur de Portugal, Dinamarca, as costas francesas de Bretaña e o Golfo de León e despois foise extendendo paulatinamente cara o interior.

Dado que as comunicacións por terra son moi difíciles nestoslugares, evidénciase que esta cultura extendiuse a través do mar no comenzo do V milenio a.C. Podemos ver entón que o mar, a costa, foi un medio de comunicación e extensión que propiciou este fenómeno. Polo tanto, repostaría a outra das nosas preguntas que sería a de por qué o megalitismo se da fundamentalmente na fachada atlántica.

Tamén existe unha zona megalítica no norte de África e a zona deCórcega, Cerdeña, as Baleares e Malta ,aínda que estas últimas presentan unha serie de particularidades que non garantizan a identidade cultural co resto do Megalitismo Atlántico1.

A nivel xeral,podemos establecer unha evolución do megalitismo nos distintos niveis (xeográfico, arquitectónico, social, etc) correspondéndose coas distintas fases do período no cal se desarroia (fundamentalmenteNeolítico), dentro do contexto europeo e da Península Ibérica:

Neolítico Antigo
Os monumentos máis antigos son o das costas atlánticas europeas onde, dende o 4800 a.C, hai testemuñas megalíticas (principalmente sepulcros de corredor) asociados a concheiros de cazadores-recolectores(CARROWMORE, Irlanda; KERKADO ou SAINT- NAZAIRE, Bretaña, Francia).
Na Península Ibérica, os megalitos máisantigos concéntranse na fachada Atlántica, en forma de pequenas cámaras sepulcrais cubertas con túmulos (REGUENGOS, POÇO DA GATEIRA,
Portugal), con datas entre o 4.500 y o 4.300 a. C., asociados a cerámicas cardiais e cunha arquitectura que se vai complicando en canto a forma das cámaras sepulcrais (cámara poligonal).

Neolítico Medio
No Neolítico Medio europeo, xeneralízase a construción dehenges circulares, entre os que destacan os STONHENGES (Inglaterra).

Na Península Ibérica prodúcese a xeneralización do fenómeno megalítico en Galicia, onde se encontran as datas máis antigas tanto para dólmens sinxelos como para sepulcros de corredor. Xeralmente, asócianse a restos de cerámicas impresas, contas de calaita e microlitos xeométricos (OUTEIRO DE GREBOS,MENINAS DO CASTRO, etc).Neolítico final
Tralo desarroio e explosión de algúns dos seus focos máis característicos (Cultura Almeriense peninsular: Os millares), a partir do 2.5000 a.C, prácticamente deixan de construírse monumentos megalíticos en case toda Europa.

Isto asóciase á xeneralización da metalurxia e , como consecuencia disto, ao maior predominio da xerarquización social individual antes que a colectiva...