Hezkuntzaren Psikologia

HEZKUNTZAREN PSIKOLOGIA

GARAPEN PSIKOLOGIKOA ETA HEZKUNTZA-PROZESUAK

HAUR HEZKUNTZA

GARAPEN PSIKOLOGIKOA ETA HEZKUNTZA PROZESUAK

1. Beharreko garapenetik eraginpeko garapenera

Garapen psikologikoaren eta hezkuntzaren arteko erlazioari buruzko hausnarketari ekiteko kode genetikoareb akderdi itxiaren tea irekiaren ingurukoarekin hasi behar da. Hezkuntzaren eginbeharra neurri handibatean kode genetikoaren <<irekidura-mailak>> determinatuko du. Horrek alde negatiboa ere badu: espezie bateko portaera individual gehienak hasieratik genetikoki programatutakoak bdira eta ikaskuntzak gutxieneko eginbeharra badu, espezie horretako kideen portaerak ez du sentikortasun handirik izango esperientziarekiko; edo bizirauteko beharrezkoak diren egokitzeak ahalbidetzekoadinako sentikortasuna izango du soilik.

Espezien konplexutasuna handitu ahala herentziaren zurruntasuna arinduz doa. Hori irakaskuntzarako irekiagoak izateak adierazten du. Animalien eskalan gora goazen heinean moldarkoasunak estereotipatuari lekua irabaziko dio. Organismoa zenbat eta konplexuagoa izan, orduan eta gutxiago aurreikusi ahal izango da a priori bere portaera. Garapenarekin gauza beragertatzen da.

Giza espeziean , garunaren garapenaren maila handi samarra denez, plastikotasuna eta ingurunera egokitzeko gaitasuna izango dira portaeraren te agarapenaren ezaugarri azpimarragarrienak. Gizakion kasuan irakaskuntarako gaitasuna espezieko kideak bainoharantzagokoa da eta hori dela eta belaunaldi jakin batek egindako ikaskunta hurrengora transmititu daiteke formatu kultural batenbidez. Gizakion portaera eta garapenaren ezaugarri nagusia ez da kode genetikoak ahalbidetzen duen ikaskuntzarako irekidura, gaitasun hori kultur eta gizarte marko batean kokatzea baizik.
Gizakiok eragunpeko garapen eta portaera ditugu, historiak eta kulturak baldintzatutakoak.
Ikaskuntzak eginbehar eraikitzailea du gure kode genetikoak irekita utzitako aukera guztiak zehazteko.

2. Garapenkanalizatzea eta hezkuntza-eraginak

Garaenaren kanalizazioa: giza espezieko kide guztien egutegi ebolutiboen artean erregulartasun eta antzekotasun handia. Zenbat eta gazteagoak izan gizakiok elkarrekiko antz handiagoa dugu et garapenaren leheneggo aldiak ondorengoak baino gehiago ixten dituela kode genetikoak. Antza; lehengo etapetan garapenak lotura estua du kode genetikoaren zati itxiakkontrolatutako heltze bioloikoarekin. Hori gertatzen da adibidez, bai haurrak jaiotzetik dituen errflexuen kasuan bizitzako lehenengo urtean zehar eta ondorengo garapen osoaren oinarri izango diren beste portaera konplexu batzuen kasuan ere.
Garapen goiztiarra oso kanalizatuta dagoela esaten denean, gertaera ebolutibo garrantzitsuek ingurunearen gutxineko estimulazioa behar dutela azpimarratu nahida. Heltze biologikoak ahalbidetzen dituen gaiasunak, neurri batean, heltzeak berk <<aurrez fabriatutakoak>> diran.

Bizitzako lehen uretan kode genetikoaren zati irekiarekin zerikusia duten eduki ebolutiboak gero eta garantzitsuagoak izango dira. << aurrez finkatutako garapenetik>> <<garapen irekirako>> aldaketa ez da batera eta indar berdinarekin gertatzeneduki ebolutibo guztietan. Adibidez, eboluzio guztian zehar sentimenei eta mugimenari dagokien garapena oso kanalizatuta badago ere, beste jokabide konplxeu batzuen garapenak ezaugarri desberdin xamarrak izango ditu.

Hizkuntza jabetearen eta heltze alderdia dago kanalizatuta nahiz eta prozesu hori gauzatzeko gizarte- eta hizkuntza-estimulazio handi samarra behar da. Estimulazio horrenarabera jabetze desberdinak gauzatuko dira eta gizabanakoen arteko desberdintasunak sortuko dira.
Hizkuntzari buru esandakoa baliagarria izan daiteke beste prozesu psikologiko konplexuaren kasurako.

Bizitzako lehenengo urtean zehar, garapena oso kanalizatuta dagoenean, heltze-egutegia ez dela guztiz independentea ingurunearen estimulazioarekiko, beraz, ezta esperientzia, ariketa, ikaskuntza eta...