Kant

2.3.- I. BERPIZKUNDEA ETA ZIENTZIA IRAULTZA
Berpizkundea XV.eta XVI. mendean hasi egin zen Italian, Erdi Aroko pentsamoldearen kontzako mugimendua zen.
Erdia Aroko instituzio itxiei aurre eginez, gizakien aldeko aldarria egin zen Berrezarkuntzan, horretarako aurreko garaiei begiratu zioten kristautasuna eta paganismoa arakatzeko.
Berrezarkuntza Erdi Aroaren eta filosofia modernoaren artekozubiaz egin zuen. Zubi lan hau zenbait gertakariei esker etorri zen:
Inprenta berrezarkuntzaren ideiak, ideia berriak, zabaltzeko balio izan zuen eta zenbait egileen lanak.
Amerikaren aurkikuntza jendearen ikuskera gizartean aldatu zuen. XVII. mendean zeukaten pentsamoldea aldatu zen, teozentrismoa antropozentrismoa ordezkatzen zuen.
Gizakiaren arrazoimena erdialdean dago eta ez Fedea, hauilustrazioa ekarriko du.
Berpizkundean iraultza zientifiko modukoa gertatuko da, Koperniko horren ordezkari nagusi izanda eta zenbait zientzialari.
Aro Modernoaren aipagarriena zientzia da (XVI eta XVII). Lau zientzialariei esker gauzatu zen: Koperniko, Kepler, Galileo eta Newton.
Koperniko heliozentrismoaren teoria ekarri zuen, esaten zuena eguzkia unibetzoaren erdigunea zela eta planetak hareninguruan biratzen zutela. Elizaren aginduak golpe latza eman zioten, haien teoriaren kontra zihoalako. Metodo zientifikoa abian jarri zuen ere.
Keplerrek Kopernikoren ekarpenak findu eta gau erabiltzen ditugun legeetara, planeten mugimenduetarako, asko hurbildu zen.
Galileok mundua ikusteko ere ezberdina erakusten du. Natura fisika bidez azter daiteke, natura makina gisa ikusiko da eta gauzaknola diren eta benetan nola diren bereizten ditu.
Newtonek ekarpen garrantzitsuak egin zituen zientziaren arlo guztietan, Filosofia naturalaren printzipio matematikoan bere lan nagusia argitaratu zen. Mekanika klasikoaren oinarriak finkatu zituen.
(Metodo zientifiko berriaren ezaugarriak eta ekarpenak)
Astronomiari esker gizakia konturatu zen unibertsoaren handitasunaz. Lurra puntu txiki bat delaonartzen da eta lege gutxi batzuk bakarrik dira beharrezkoak unibertsoaren funtzionamendua ulertzeko. Newtonek grabitazio unibertsala gauza askotarako aplikatzen da.
Metodo zientifikoei esker hipotesiak agertzen dira, eta hori teoria berriak sendutuko ditu.
Zientziak natura nola jokatzen duen bakarrik azaltzen du, baina ezagutza zientifikoa mugatua da.
2.3.- II. ARRAZIONALISMOA EZAUGARRIOROKORRAK
Fede eta arrazoimenaren arteko borroka izan zen arazorik nagusiena Erdi Aroan. San Agusinek esaten zuen guztik lotuta zeudela eta Tomas Akinokoa bien arteko ezberdintasunak ezarri zituen. Azkenik Ockamek biak guztiz banatu zituen.
Arrazionalismoa izan zen XVII. mendearen korronte filosofikoa eta korronte enpirista XVIII. Mendekoa.
Definizio eta ezaugarriak:
Arrazionalismoa arrazoimenarenburuaskitasun iturri bezala defini dezakegu.
-Arrazoimena ez dago goi mailako ezeren menpe.
-Arrazoimenari egiari buruz juzkatzea tokatzen zaion goi mailako printzipio bakarra da.
Ezagutzaren jatorria:
-Enpirismoa: ezagumena sentimenduetatik dator, esperientziatik, sentimenezko esperientziatik.
-Razionalismoa: errealitateari buruzko ezagumenak arrazoimenetik datoz.
Zientzia: Zientzia ideiaeta printzipio batzuetatik dator.
-Enpirismoa: ezagumena sentimenezko esperientziatik datoz.
-Razionalismoa: jatorrizkoak dira adimenean, sentipenezko esperientziatik aparte.

FALTA DE ACABAR, PERO ESTUDIAR DEL LIBRO

2.3.-III. ENPIRISMOA LOCKErengandik HUMErenganaino
Ingeles enpirismoa arrazionaltasunaren ideia nagusien eta metafisikaren kontrako kritika egin zuen, baina enpirismoa etaarrazionaltasuna ezin dira kontrajarri. Ingeles enpirismoaren arabera arrazoimena mugez eta aplikazio eremuaz baliatzen da ezagutza zihurtatzeko. Nahiz eta enpirismoa metafisika kritikatu, esperientziak garrantzi handia du enpirismoan.
JONH LOCKE (1632-1704)
Haren arabera gizakiak dakiena esperientziatik dator eta ez dauka esperientzia baino aurretiko ezagutzarik. Bi ezagutza mota daude,...