Cultura Campesina - Kapitingua Reko

CAPIITINDY: COMUNIDAD PERTENECIENTE AL NUEVO DISTRITO DE 3 DE MAYO, DEPARTAMENTO DE CAAZAPÁ, REPUBLICA DEL PARAGUAY. BREVE RESEÑA HISTÓRICA DE LOS POBLADORES DE LA COMUNIDAD.
KAPI'ITINDY:
ÁREA
UBICACIÓN GEOGRÁFICA:
KAPI'ITINDY RAPE MBYKYMI
Ko Tembiapo Tembikuaareka rehegua ojejapo táva'i Kapi'itindy, tetã’i Juty, Tetãvore Ka'asapápe.
Juty oguereko 2182 km2 yvy'ape, 84 tava'i,ohypýiva ysyry Tebicuary ha Pirapó.
Ijapýra ha'e: Amba gotyo oĩ Ka'asapa ha Fulgencio Yegros; Ñemby gotyo Itapúa; Kuarahy resẽ gotyo San Pedro del Paraná ha José Leandro Oviedo; Kuarahyreike gotyo Misiones.
CAPIITINDYGUA REKOTEE
Capiitindy (Condición Geográfica)
Táva’i Capiitindy, ojejuhu 35 km. Yutygui, ko’anga rupi oguereko mokõi su óga ha sa ava rupi, yvy ape 1200 hectáreas,ijerere ha ipype jajuhu gueteri Ka’aguy ha yvyraty porã, omoporaiteva ko kohápe ysyry morotĩ asýva ha’éva arroyo Porã ha Tacuary.
Tava’i rembe’yre oĩ heta táva’i:
Kuarahy resẽ goty: Sargento Potrero.
Yvate goty: Tupilandia ha Asentamiento San Antonio.
Kuarahy reikegoty: Tatukua
Yvygoty: Lomita ha Ka’aguy Yvate.


ÑEMBYATYPYRE.
5- Capiitindy rembiasakue ha heñói ypyhague
Ymaitéguiveñande ypykuéra ojeherova'ekue Chane oiko ha ohasami árupi, upéica ave Jesuita kuéra, ha’ékuera omongakuaa mymba ary 1800 rupi, upéicha rupi oĩ ysyry Kurusu rembe’ýpe tava’i Asentamiento San Antoniope peteĩ Tape yvyguy ha’etéva ava yma rembiapokue, ko’avare ja’ekuaa tekove oĩma hague ymaiteguive. Ñorairo guasu ary 1870 ramo guare tava’ipe oje’evaekue Recalde kue oure mobohapy oñopehengue héra jo’apývaRecalde pira pire hetáre ipoarire ojogua ko yvy, uperire ohepyeme’e Comber pe, péva katu ohepyme’e jey karai Enrique Riegope, karai Riego omoinge itaguýpe virúre ha omopu’ã karai Humberto Zarza ha péva ko karai hekovépe ohepyme’e heta tapicha oĩva ko’anga ijyvytee táva Kapi'itindýpe.
Ko táva Kapi′itindy oñepyrũvaekue ojelotea ary 1980 rupi, ha′evaekue Humberto Zarza Ka′aguy ha oipotyvõmbarete upéro mburuvicha “Diputados” karai kuéra José Martín Palumbo ha Vera Valenzano, oguahē haĝua IBR pe upéro omyakã Juan Manuel Frutos, péva ohecha haĝua añetepa oĩ tekotevē yvy ñeme′ēre ombou Juan Francisco Escobar pe ary 1983, upégui oñepyrũ heta familia ojogua hóga ha ikóga rendaguami.
Oike mboyve heta ava oiko ypyva'ekue ñande ypykuéra Kapi'itindy ka’aguy mbytépe Mbya Guarani upévareoje’e chupekuéra ñande ypykuéra, opyta oiko hague amo Carro penguépe.


5.1- Añete rapekuéra (teorías)
Capiitindy: Ha’egui peteĩ yvy omoheñoi porãitereíva kapi’i hatĩ hetáva. Kapi’i atĩndy.
Kapi'itindy: Oĩgui Kapi’ity hi’a hetágui ndaipu’akái hakãre ha itindy.
Kapi′itindy: Oje′e chupe péicha oĩgui opáichagua kapi′ity. kapi′i una, kapi′i atĩ, kapi′i pytã, kapi′i aguara ruguái.

5.2- Távaguakuérañepyrũ (Primeros pobladores)
Oĩ ypyva'ekue ava tava’i Kapi'itndýpe ary 1910 rupi, ñepyrũra karaikuéra hogayguandi: Celestino Quintana, Anastasio Quintana, Zenón Lezcano, Liberato Mendieta, Marcos Brizuela, Flora Pintos, Arturo Aldana, ko’ãva ñemoñare oĩgueĩteri angaite peve. Ary ohasávo ou ogagua opágui, Aldana ou Jutýgui, Diaz Espinoza San Miguel-gui, upéi ou heta avei ary 1975 ha 1976rupi González, Cantero-Miglio táva General Artigas– Itapúagui iñemoñare kuéra ha hymbamimi reheve, 1975pe oike ypy ambue aty avakuéra oúva Concepción-gui, ha′éva Samudio, Castro, Villamayor heta opyta ko′ãva karai ha omenda joaite agoty guárehe upéicha avei ha′ekuéra oipotyvõ ombohetave haĝua táva Kapi′itindyguápe. Ha péicha sa′i sa′ípe ko′ava ojehe′a ojuehe ha ombohetáma táva′i Kapi'itindy guápeko′anga rupi, jepe mitã pyahukuéra osē ojeporeka po′a ha tembiapóre ambue táva terã tetãme hetagueteri oĩ omba′apóva itávare omopu′ãve haĝua.

6- Ñe’ẽ
Táva Kapi'itindýpe hetave oĩ oñe’ẽva ava ñe’ẽme (guarani) jepe oĩ heta oñe′ēva ambue ñane ñe′ē España-guio ouva'ekuépe, ha katu jaikoha rupi oguereko jey iñe’ẽtee táva’ikuéra ha’éva ñe’ẽnga, momba’eguasurei, ñe’ẽendy ava.
6.1- Ñe’ẽndy ava:...