Euskaldunak aljelian:

Aljeliako guda edo Aljeliako Independentzia guda, Frantzia eta Aljeriaren arteko konfliktu armatua izan zen . 1954An hasi zen zenbait atentatu batzuengatik baina ofizialki, frantziako gobernua ez du onartuko gerran dagoela berandura arte(1956an onartuko du).

Konfliktu hau eman zen, Aljeriako jendearen artean eman zelako aberri sentimentua. Hau da Aljeria independizatu nahi zuten Frantziatik.Aipagarria da garai hartan mundua deskolonizazio prozesu batean murgilduta zegoela. Hau da lehen territorio kolonialak zirenak hasten dira haien subiranotasuna erreklamatzen.Gerratea gerrillen eta Frantziako ejerzitoaren aurkako enfrentamenduen bidez zertu zen.

Europar eta aljeriar jatorriko zibilek atentatu terroristak pairatu zituzten bai FLN eta bai OAS-en (pro-frantziar organizazioterroristak) esku. Bertan, militarrak ibili ziren susmagarri ziren pertsonak ikertzen (susmagarrien artean hainbat zibil zeuden) De Gaulle-ko gobernuak bidalita. Gainera tortura erabili zuten, kasu askotan elektrizitate bidezkoa.

Gerra honen garaian Charles de Gaulle frantziar presidentea zen eta haren herrialdea ahulduta zegoen Bigarren Mundu Gerraamaitu berria zegoelarik eta aurreko urteanIndotxina galdu ostean. Kontestu horretan Front de Libération Nationale (FLN) talde eta Mouvement National Algérien (MNA) taldeek gerratea abiatu zuten militar eta landa-eremuko zibil (Pieds-Noirs) frantziarren aurka. Aipatzekoa da Philippeville (gaur Skikda) hirian 1955ean independentistek zibilen aurka egindako sarraskia.

Aljeriako guda ez zen beste deskolonizazio prozesuak bezala eman, izan ereFrantziak kontrol eta zapalkuntza bortitzak bidaratu zituen Aljeriako jendearen aurka. Bortxak, torturak, hilketa justifikatu gabeak eman ziren bi bandoen eskuz baina gehiago frantzesen eskuz.

FLN(Front de Libération Nationale) talde armatua sortzen da, independentziaren alde borrokatzeko. Honek ezkerreko ideologia zeukan baina aipagarria da Aljelia, herrialde musulmana zela. Hortaz taldehonetan ez dute emakumeak parte hartuko eta hori gero zenbait ondorio ekarriko ditu. Izan ere emakumeak etxean gelditzen ziren bitartean frantzesen menpean, besteak borrokan ari zeudelako.

Lehen aipatu dugun moduan Frantziako gobernua, 1954an zenbait atentaturekin gerra hasi zenean, egoerari ez zion gerra izana eman. Orduan gatazka eta arazo horiek konpontzeko asmoz, Frantziako gobernuarenerabakia herria kontrolatua edukitzea izango da. Hau izango da gudaren ezaugarririk aipagarriena. Kontrol handia ezarriko da eta hori bermatzeko frantziako hainbat gazte, zerbitzu militarra egiten ari zirenak(20 urtetik 24 urtera) bidaltzen dira Aljeriara, Euskaldun asko ere bidaltzen dira iparraldetik.

Aljeriako gerlara, horien soldaduskaren egitera igorriak ziren Frantses gazteak (Euskaldunainitz horietan), bi urte eta erdi han pasa behar zutelarik (30 hilabete). Gehienak 21 urterekin partitzen ziren, baina batzuk “surcitaire” izanik, horien ikasketak bukatuta joan ziren, doi bat zaharrago, 23-25 urte artean zirelarik. Esaten zuten bakea mantentzeko. Baina haien ekintzak ez ziren bakea manteentzeko, bortxakeria bermatzeko baizik.

1956ean Aljerreko bataila hasi zen eta urtebetezluzatu zen. Geroago, De Gaullek 1958an aljeriarrak deitu zituen galdeketa baterako, eta herritar gehien-gehienek burujabetzaren alde eman zuen botoa, baina dena den, horrek ez zuen gatazka gelditu. De Gaullek Frantziarrak herrialdetik ateratzen hasi zen orduan, eta 1962rako, herrialde osoko biztanleen %13ak ihes egin zuen. Gerra oso gogorra izan zen: 50.000 eta 180.000 lagun hil zirela pentsatzen da.Ihes egiteko aukerarik izan ez zuten kolonoek FLNren errepresioa jasan behar izan zuten.

Azkenean gerratea 1962ko ekainaren 5ean amairu zen, Frantziak Aljeria aintzatetzi zuenean Evian-eko akordioak sinatzean. FLNren buruzagia zen Ahmed Ben Bella Aljeriako presidente izendatu zuten.

Gudaren kontestu historikoa:

Guda ulertzeko konteztu historikoan ezarri behar dugu, deskolonizazioan....