Oinarrizko Informatika

ILHUTAR

INFORMATIKA-TALDEA

KONPUTAGAILUAREN OINARRIZKO EGITURA

IÑAKI ALEGRIA LOINAZ. Informatikan Lizentziatua. Donostiako Informatika-Fakultateko irakaslea.

(c) Copiryght : IÑAKI ALEGRIA - U.E.U. II : ELHUYAR KULTUR ELKARTEA (c) ISBN : 84-86158- 27- 3 LEGE GORDAILUA: SS 462-85 INPRIMATEGIA: AURREZKI KUTXA MUNIZIPALA Azalaren diseinua: Julio Pardo

AURKIBIDEA

Orr.1.SARRERA 1.1.- SARRERA 5

7 11 15

1.2.- KALKULU-MAKINEN GARAPENA 1.3.- KONPUTAGAILUEN BELAUNALDIAK

2.- OINARRIZKO KONTZEPTUAK 2.1.- HARDWARE-A ETA SOFTWARE-A 2.2.- KONPUTAGAILUAREN OINARRIZKO BARNE-EGITURA 2.3.- INFORMAZIO KONPUTAGAILUAN 2.4.- KONPUTAGAILUAREN MAILAK 2.5.- INFORMATIKARIAK

19 21 21 23 26 31

3.- KONPUTAGAILUAREN EGITURA 3.1.- SARRERA 3.2.- KONPUTAGAILU-MOTAKEGITURAREN ARAUERA 3.3.- MEMORIA NAGUSIA 3.4.- UNITATE ARITMETIKO-LOGIKOA 3.5.- KONTROL-UNITATEA 3.6.- MIKROPROGRAMAZIOA 3.7.- KONPUTAGAILU BATEN BARRUKO FUNTZIONAMENDUA 3.8.- ARIKETA EBATZIAK

33 35 35 41 51 55 59 61 66

4.- DATUEN ADIERAZPIDEA 4.1.- SARRERA 4.2.- DATUEN SAILKAPENA 4.3.- ZENBAKIEN ADIERAZPIDEA 4.4.- DATU ALFANUMERIKOAN ADIERAZPIDEA 4.5.- DATU-EGITURAK

73 7576 78 98 99

5.- AGINDUAK KONPUTAGAILUAN 5.1.- MAKINA LENGOAIA/LENGOIA SINBOLIKOAK 5.2.- ITZULTZAILEAK 5.3.- AGINDU-MOTAK 5.4.- AGINDUAK MAKINA-LENGOAIAZ 5.5.- AGINDUAK MIHIZTADURA-LENGOAIAZ

107 109 111 113 122 133

6.- SARRERA/IRTEERAKO OSAGAIAK 6.1.- SARRERA 6.2.- PERIFERIKO ETA EUSKARRIEN SAILKAPENA 6.3.- SARRERAKO PERIFERIKOEN DESKRIPZIOA 6.4.- IRTEERAKO PERIFERIKOENDESKRIPZIOA 6.5.- BITARTEKO MEMORIAK 6.6.- UNITATEEN ARTEKO KONPARAKETA

141 143 144 146 152 154

162 163 167

6.7.- PERIFERIKO/KONPUTAGAILU KONEXIOA 6.8.- ETENAK

7.- SISTEMA ERAGILEA 7.1.- KONTZEPTUA ETA OSAGAIAK 7.2.- HASIERAKO PROGRAMA-KARGATZAILEA 7.3.- GAINBEGIRALEA. SISTEMAREN KARAGATZA1LEA 7.4.- EGINKIZUN-KUDEATZAILEA. KONTROL-SENTENTZIAK 7.5.- ITZULTZAILEAK ETAESTEKATZAILEA 7.6.- LIBURUTEGIAK 7.7.- SISTEMA ERAGILEAREN FUNTZIONAMENDUA 7.8.- PROZESU-MOTAK 7.9.- BESTE ZENBAIT KONTZEPTU

173 175 178 178 179 180 183 186 188 198

1.- S A R R E R A

1.1.- SARRERA 1.2.- KALKULU-MAKINEN GARAPENA 1.3.- KONPUTAGAILUEN BELAUNALDIAK

5

i

1.1.- SARRERA

INFORMATIKA I izeneko asignaturaren helburu nagusienetariko bat Informatikari dagozkionkontzeptuak aztertzea eta ulertaraztea da.

Baina zer esan nahi dugu Informatika hitzarekin? Informatika informazioaren tratamendu automatikoaren zientzia dela dio definizio hedatuenak beraz, informazioarekin eta makinekin zerikusi handia du.

Beste definizio pragmatikoago bat ondoko hauxe dugu: konputagailuak maneiatzeko eta diseinatzeko tekniken multzoa da. Eta edonork daki Informatika etakonputagailuak edo ordenadoreak guztiz lotuta daudela.

Saia gaitezen ba konputaqailu bat zer den definitzen:

- Teknologiari begira tresna digital eta elektronikoa da, hau da, osagai digitalek osatzen dute eta erabil dezakeen informazioak diskretua edo kuantifikagarria izan behar du.

- Erabilpenei begira, helburu orokorreko makina automatikoa dugu, hots, bere erabilpenen muga bakarrak aipatutakoezaugarriei dagozkienak dira, baina horren gain edozein kalkulu-mota edo eginkizun burutu dezake (helburu orokorra) eta, zer eginkizun burutu behar den eta nola esanez gero, konputagailuak inoren laguntzarik gabe (automatikoki) burutuko du. Baina kalkulu hauek oso arin, informazio-kantitate handia erabiliz eta errorerik gabe, burutzen ditu. Beraz, abiadura eta edukiera handia eta fidaqarritasunadira konputagailuen ezaugarri garrantzitsuenak.

Aurreko definizioa aztertuz konputagailuari zeregina zehaztearekin ez dugu aski, zeregin hori nola burutzen den ere zehaztu behar bait da. Zeregina edo eginkizunaren zehaztapena Proqrama baten bidez egiten da. Horregatik konputagailua programagarria dela esaten da eta programak egiteko moduak eta teknikak aztertzen dituen informatikaren arloari...