Osasuna lana gimnasia

OSASUNA

Osasunarren definizioetako bat, ‘organismoaren funtziozko gaitasuna eta emankortasun metabolikoa da’ Ezin izango genuen osasuna gaixotasuna ez dagoeneko egoeratzat hartu. Izan ere, Munduko Osasun Erakundeak horrela definitu zuen 1946an:
"Osasuna ongizate fisiko, mental eta sozialaren egoera erabatekoa da eta ez bakarrik gaixotasun eza".
Badaude osasunan eragina duten faktoreak.Ondorengo hauek dira hain zuzen ere:
-Elikadura: Gure dietak ondo egitea oso garrantzitsua da, janari faltagatik, jendea hil, gaixotu eta arazo psikologikoak ager daitezke. Elikaduraren desorekekin berdin gerta daiteke. Dieta bat ona izateko denetik eduki behar du, adibidez %80a frutak eta verdurak izan beharko lukete. Esnekiekin, haragi gorriekin eta janari aurrefabrikatuekin. Ur asko edan behar da,ez da egarri izateari itxaron behar, egunero 2 litro ur edan behar dira organismoa garbia eta hidratatua edukitzeko. Elikadrak piramide bat du, eta maila desberdinetan daude sailkatuta:
1.maila: Lehengo mailan, oiarrizko elikagaiak daude, bereziki karbo hidratoak, baina maila hontan berdurak diren ortaliza batzuk ere badaude, patatak, karbo hidrato kantitate handiak dituztenez lehengo mailansailkatzen dira.
2.maila: Fruituak eta berdurak sailkatzen dira maila hontan. Fruituak egunero behar ditugun vitamina C eta vitamina A-ren erdia ematen dizkigu, fruitua ezin da luxu bat bezela hartu, zerbait beharrezkoaa bezala. Egunero bi pieza fruitu jateari ezin zaio jogurtak edo gozokiekin ordeztu. Berdurak aldiz gordetzean vitamina, gatz mineral edo fibrak galtzea normala da baina sukaldeanere gauza horiek freskotasunarekin erabili behar dira.

3.maila: Maila honetak esnekiak eta arraultzak daude. Esnea ikaragarrizko gauza pila ditu: mineralak (kaltzioa eta fosforoa), azukreak (laktosa), grasak (triglizeridoak( hitz honek asko sonatzen dit baina ez dakit bere esanahi exaktoa)) eta bitaminak (A y D) eta liposolubleak (hitz hau ere solble aipatzen du eta hori nahastu egiten dela dabaina berriz ere hitz horren esanahia ez dakit) dira orduan esne desnatatuetan galdu egiten dira. Esnea ez duenak toleratzen, erremedio gisa onena jogurtak, gaztak eta ‘kuajadak’ hartzea da. Esneak ez du burdinik. Arraultzak aldiz proteina gehienak txuringoan aurkitu daitezke, gorringoan proteinen beste zatia aurkitu daiteke, vitamina A, B, D, E baita burdina eta azufrea.

4.maila: Maila hauharagi eta arrainen maila da. Haragiak proteinetan handienak dira baina grasa kantitate handiak edukitzen dituzte normalean. Grasa gutxien duen haragia hegaztiena da eta organismoak hobeen asimila dezan haragia gibela da. Arrainen kasuan proteina kantitateak berdintsuak dira baina haragiak baino grasa kantitate txikiagoa dute, haragiarekin konparazioak egiten arrainak gatz mineral gehiago dituprintzipalki fosforoa eta kaltzioa.

5.maila: eta azkeneko maila hontan jan behar ez diren produktuan sailaktzen dira.

-Deskantsua: 6 eta 8 ordu bitartean lo egiten saiatu behar dugu, eta posizio ekilibratu batean beti: buruz gora almoada txiki batekin edo albo batera almoada zabal batekin. Inoiz ez lo egin buruz behera

-Kirola egitea: Medikuak emandako ariketa fisikoak baino gehiago ere eginbehar dugu, tejiduak eta organismoetako zelulak oxigenatzeko: igeriketa, senderismoa, bizikleta, patinak…

-Optimismoa: osasun psikikoa ere inportantea da, pesimismoak desoreja mentalak eta organismoan azidotasunak igotzea ekartzen du. Orduan adimena erlaxatzeko ariketak ere egin behar dira.

Alderdi pertsonalean eta baita ere sozalean, jende askok Osasuna falta, obesidadearekin harremantzendute batez ere eta konplexuak azaltzen dira. Gizartean jendeak ez du ondo jaten eta horrela etortzen dira obesidade arazoak eta delakoak, baina obesidadea dutenek arazo gehiago dituzte gizartean ez baztertuak izateko. Nik usten dudanez zure fitxan eta oso famatua den esaldi honek ‘Osasuna ez dakigu zer den galtzen dugun arte’ oso esaldi hona da zergatik egi galanta da. Inor eza da konturatzen...