Franquismo

TEMA 10: A DITADURA FRANQUISTA: RÉXIME POLÍTICO, EVOLUCIÓN SOCIAL E ECONÓMICA.


A. A DITADURA FRANQUISTA: O RÉXIME POLÍTICO.
1. OS FUNDAMENTOS DO RÉXIME FRANQUISTA.
a. Bases ideolóxicas.
b. Bases sociais
c. Bases políticas: as familias do réxime.
d. Bases institucionais: as Leis Fundamentais.
2. A EVOLUCIÓN POLÍTICA DO RÉXIME. A OPOSICIÓN Á DITADURA.
a. Os anos corenta.
b.Os anos cincuenta.
c. A década dos sesenta.
d. A agonía do franquismo.
B. A EVOLUCIÓN SOICIOECONÓMICA DURANTE O FRANQUISMO: AUTARQUÍA E DESENVOLVISMO.
1. A AUTARQUÍA DOS ANOS CORENTA: ESTANCAMENTO E CARESTÍA.
2. OS ANOS CINCUENTA: FLEXIBILIZACIÓN E CRECEMENTO.
3. A ÉPOCA DO DESENVOLVEMENTO.
a. A expansión económica dos sesenta: do Plan de Estabilización á crise do petróleo(1959-1973).
b. A modernización da sociedade española.

A. A DITADURA FRANQUISTA: O RÉXIME POLÍTICO.

Sobre as ruínas do país esgotado e arrasado pola guerra civil, construirase un novo Estado caracterizado pola centralización absoluta do poder na figura do xeneral Franco, pola persecución sistemática de calquera oposición e polo establecemento dunha economía autárquica queprolongaría as consecuencias materiais da guerra durante dúas décadas. Pero dentro dun aparente inmobilismo, o réxime, que non quedara perfilado durante a guerra, foi adaptándose ás conxunturas internacionais coas que tivo que convivir: o aliñamento cos fascismos durante os primeiros anos da Segunda Guerra Mundial, un morno neutralismo ao final da mesma, o illamento da posguerra mundial, ata que aguerra fría entre o bloque occidental e o soviético permitiu á ditadura ser recoñecida e apoiada, sobre todo por Estados Unidos. A expansión económica dos sesenta fixo inevitable a penetración en España da prosperidade económica e os movementos culturais e ideolóxicos europeos, e permitiu o xordimiento dunha mobilización crecente nos anos finais do réxime.
Con todo, a ditadura,institucionalizada parcialmente durante a guerra civil, estenderase como unha larguísima posguerra durante catro décadas marcando profundamente a varias xeracións de españois, e ata parte da vida política posterior, pois máis que un longo paréntese entre dous períodos democráticos, historicamente suporá a orixe “desexado ou non” da España actual.
1. OS FUNDAMENTOS DO RÉXIME FRANQUISTAPrecisamente a longa vixencia da ditadura do xeneral Franco e a súa adaptación ás circunstancias internacionais de cada momento, suscitou un debate entre os especialistas sobre a natureza e os carácteres específicos do réxime franquista, especialmente no referente á súa natureza fascista ou non.
• Algúns historiadores negan ese carácter fascista, alegando que non se corresponde ao modelo italiano oualemán, considerados como arquetipos, e argumentando como trazos distintivos do franquismo a súa orixe (estritamente militar), o seu recurso ao tradicionalismo (non se acha noutros Estados fascistas) e o papel subsidiario na vida política do réxime xogado pola Falanxe en comparación co Partido Fascista en Italia ou o Nacionalsocialista alemán, que, ademais e a diferenza destes últimos, nunca chegou aser un partido de masas.
• Con todo, para outros especialistas, o fascismo foi unha reacción das clases dominantes e medias europeas da época de entreguerras contra o ascenso do movemento obreiro e dos partidos socialistas e comunistas, e que, no medio da crise do período, adaptouse ás condicións concretas de cada país; xa que logo, a ditadura de Franco respondería perfectamente á tipoloxía deréxime fascista.
No entanto, convén matizar que tanto as tendencias autoritarias e antiparlamentarias como o fascismo entraron tardiamente en España e cun éxito menor ao alcanzado noutros países, polo que non pode compararse a ditadura de Franco co réxime nazi ou o italiano, senón con pseudofascismos de Europa do leste, Hispanoamérica ou a Francia de Vichy; por moito que nos anos iniciais o...