La restauración. Crisis política y social ( 1898- 1931)

A Restauración. Crise política e social (1898-1931)
En decembro de 1874 lévase a cabo un golpe de Estado que proclama a monarquía na persoa de
Alfonso XII de Borbón, poñendo fin ao breve período republicano.
Este regreso dos Borbóns é o que se coñece como "Restauración", tamén denominada"Restauración
canovista", en honor ao seu principal ideólogo, o político conservador Antonio Cánovas delCastillo.
Trátase dunha volta á orde querida por militares, a maioría da Igrexa, e en particular aos grupos
capitalistas novos, os cales o financiaron.
Iniciabase entón un longo período de aparente estabilidade (entre 1875 1923) no que non houbo
golpes de Estado nin modificacións na Constitución aprobada en 1876.
As causas que poden explicar a estabilidade do réximen canovista serían:
• Aalternancia pacífica entro o partido Conservador e o Liberal Progresista, os cales asumen
as regras de xogo parlamentarias e comparten un mesmo proxecto da Constitución de 1876.
• O protagonismo do Rey apoiaba a súa autoridade na Constitución e nas Cortes, e non nos
militares.
• O Parlamento converteuse no centro da vida política.
• Inexistencia de guerras importantes durante máis de vinteanos tanto a nivel nacional
(rendimento dos carlistas e paréntesis de paz na Cuba) como plano internacional, onde
España practicou o "aislacionismo", que promove unha reducida participación e asume a
supremacía do poder civil (calquera intervención militar se decidirá políticamente).
• A subida das tarifas para a importación de cereais e manufacturas beneficiou aos grandes
agricultorescastellanos e á industria de textil catalana. Perxudicados foron os comerciantes
e as clases económicamente menso pudintes los menos pudientes (subida de precios de
alimentos e a entrada do arancel)
• A Igrexa pasa a controlar a educación e a vida privada dos españois, creáronse conventos e
órdenes relixiosas (prohibidas dende 1836) e suspendeu o matrimonio civil, recoñecendo
como legal só o canónico.• Falta dunha oposición clara ao sistema.
Pero esta estabilidade tivo un prezo.
Os dous partidos dinásticos eran restrinxidos grupos de dirixentes provinciais que para ganar as
eleccións buscaban apoios entre os caciques dos pobos, os cales utilizaban as fortunas que sacaran
froito da desamortización para dar traballo e facer "favores". Os dirixentes nacionais acudían a eles
en busca devotos.
O bipartidismo da restauración tiña os seu fundamento polo tanto na corrupción política, no
caciquismo característico do mundo rural, pero tiñan e seu contrapunto nas cidades, onde os
caciques tiñan menos poder e influencia. En Madrid e Barcelona, por exemplo, foron maioría os
partidos "non dinásticos" (republicanos, socialistas e nacionalistas) pero ningún deles tivo (hasta
bien entradoel siglo XX) forza suficiente para facer oposición, é por iso que o sistema reformista
podía asumir e existencia de forzas políticas "externas" a él, xa que non representaban un serio
perigo á estabilidade do mesmo.
Este caciquismo, criticado por unha parte, era en realidade o reflexo dunha sociedae rural,
analfabeta, atrasada e moi desigual. En resumo, unha sociedade ignorante e polo tanto,manexable.
Por outra banda o caciquismo beneficiaba a todos os que entraban nas sus redes, incluída a xente
"de abaixo", o pobo, xa que se sinte protexida, aínda que esta sexa unha concepción ficticia, xa que
o elector rural verá no cacique, alguén próximo, da súa aldea, un coñecido do cal pode recibir
un"favor" inmediato para sí mesmo ou para a súa aldea.

Nos rexímenes parlamentariosdaquela época era tamén imprescindible "a confianza" do Rei. A
alternancia no poder non era fruto da vontade dos electores, senon da perda de confianza da Corona
no partido que estaba no Goberno. Cuando caía o Goberno, o monarca entregaba o poder ao xefe da
oposición, que acudía de novo aos caciques para convocar novas eleccións.
Unha vez no poder o novo Goberno sustituía aos gobernadores civís....