Curros Enríquez Comentario

COMENTARIO: Mirand’ó chau – Curros Enríquez
O poema “Mirand’ó chau” pertence a Manuel Curros Enríquez, un dos tres escritores principais do século XIX e do Rexurdimento da literatura galega xunto con Rosalía de Castro e Eduardo Pondal. O texto do que falarei pertence ao seu libro de poemas “Aires da Miña Terra”, publicado en 1880, ano no que publícase “Follas Novas” e “Maxina ou a FillaEspúrea” de Marcial Valladares.
Pola época, Curros está preocupado pola situación de inxustiza na que viven os seus veciños e labregos de arredor de Celanova, a súa terra natal, polos sistemas de feudos e os caciques. Dende pequeno vai a Madrid a causa da súa degradada relación co seu pai. En 1869, coa Constitución, moitos intelectuais reivindican os dereitos individuais e demais liberdades, pero os altoscargos non aceptarían. Ao publicaren en 1880 “Aires da Miña Terra” o libro é acusado polo bispo Cesáreo Rodríguez de herexías e ataque á relixión e prohíbelles a todos os fieis da súa diocese a súa lectura e posesión. Nese tempo a Igrexa estaba estruturada estamentalmente e enriquecida mentres que os fieis, os campesiños, vivían na miseria, coa promesa da vida eterna.
O poema está escrito enversos de arte menor, hexasílabos (seis sílabas cada un). É un romance, polo tanto os seus versos teñen un esquema métrico no cal os versos pares riman entre si e os impares quedan soltos (– a – a – a).
Se falamos do contido, primeiro que todo, dicir que xa o título indica a onde pertence Curros, que é ourensán, así a palabra “chau” en lugar de chan. O poema está inspirado na obra de Levon Dieu, unescritor francés que tamén está en contra da represión social da Igrexa, non pretende criticar a Deus senón á estrutura da Igrexa. Tamén engadir que van falar dúas voces, o narrador que conta a historia a xeito de parábola relixiosa e cunha perspectiva evanxélica e Deus, que fala e pon a súa voz a algunhas das partes do poema. Ao comezarmos co texto a primeira palabra que vemos é “Dios”, símbolo deque a Igrexa non falaba o galego, a lingua da pobreza, incultura e do pobo, senón que falaba en castelán ou en latín. Vemos a un Deus que está no ceo aburrido pois non hai ninguén, que é a pregunta que cuestiónase. Ese Deus está humanizado e evidentemente personificado, debido ao cabreo “d’o reuma e d’a gota”, aínda que tamén é afable. El achégase a beira das nubes e bota unha ollada ao mundo.Reacciona cun “¡Caráspeta!” que indica que non lle gustou o que viu, mais tamén a súa proximidade co pobo a través desa linguaxe vulgar e popular. Esta primeira parte ou introdución remata co estribillo, que marca a separación de estrofas non de contido “Si dou c’o ese mundo Q’o demo me leve”. Agora Deus sigue a mirar e Curros mostra o estado de asombro a través dun símil ou comparación: “Quedóucom’a neve” (pálido). Queda abraiado porque ve un bulto, que non sabe se é un verme ou un home, xusto decátase de que é un home rico debido as súas roupas (sedas) e ao tamaño da súa barriga, pois ten para comer. Vese aquí unha sinécdoque, que representa a parte polo todo, é dicir, a barriga polo xeral do home. Ese home posúe unha categoría social maior cá dos reis, polo tanto podemos deducir que é opapa, non se refire especificamente a un, senón á Igrexa en xeral. Ela ten “d’a terra, sua escrava”, xa que abusa dos campesiños e labregos facendo que se empobrezan aínda máis. Polo momento había un gran poder eclesiástico, non tiñan separación de poderes. Posteriormente fala de que si hai algún “louco” (para a Igrexa os pobres que non podían pagar ou os rebeldes), estes son eliminados, nestecaso emprega o autor un eufemismo (“borrado da lista da xente”) para referirse a que non os tratan como persoas, non teñen dereitos e están fora da sociedade, a través da “Pauliña” que fala o poema, unha carta de excomunión. Xusto nesta parte da que estamos a falar podemos atopar unha antítese “Diñeiro non teña Y-a dárllo se negue”, entre ter que dar cartos, aínda que neste caso non hai, e...