Rally

4-Gizarte-aldaketak:
Langile-mugimenduaren sorrera eta garapena

1-Gizarte hiritar eta industriala
Herrialde industrializatuetan biztanleria hirietara mugitzen hasi zen, industrializazio guneak bait ziren. %7tik %25era handitu ziren hirien biztanleri kopurua eta Londres izan zen biztanleri gehiena jaso zuen hiria. Industria guneen alboko auzoetan kokatu egiten ziren langile gehienak etalandatik gero eta jende gehiago etortzen ziren. Langileen bilketa industrializazio guneetan lagundu zuen langileriaren kontzientziari. Hiru gizarte mota sortu ziren.
-Landako gizarte tradizionalak: Gehinak nekazaritzan jarduten zuten, baina merkatariek, eskulangileak eta profesional liberalak ere parte hartzen zuten.
-Landako gizarte garatuak: Jarduera zentrala merkatuko nekazaritza edo nekazaritzakomertziala ziren. Nekazaritza teknifikatuta zegoen eta eskulan gutxi behar zen.
-Hiri-gizarteak: Landa exodoaren eragina izan zen. Gune garatuak eta industrializatuak ziren. Lehenengo herrialde moldatuak Erresuma batua, Frantzia, Alemania eta Herbehereak izan ziren
2-Burgesiaren nagusitasuna
Burgesia izan zen industrializazioaren talderik boteretsuena. Enpresen buru ziren eta elite berriaksortu zituzten. Jabetzan eta aberastasunean oinarriturik zeuden. Horri eske bere bizitza maila handia zen eta aberastazunez eta luxuz beterik bizi izan ziren. Ekonomia aurrerapenen alde zeuden eta geroago pentsamentu horrek, pentsamendu kapitalistan bihurtuko zen. Burgesia goi klasea zen vaina erdi mailako klaseek ere burges bizimodua eramaten zuten, edo eramaten zutela zirudien. Negozio txikiakzituzten euren jabetzetan eta langileri kualifikatua lan egiten zuten.

3-Industrializazioaren gizarte-arazoak
Industria iraultzak utzitako ondorioak nabarmendu egiten ziren eta clase langileak bizi baldintza hobetzearen alde manifestatzen hasi ziren.
Nondik atera ziren langile klaseak?
-Herri-lurrak galdu ondoren, bizidea atera ezin izan zituzten nekazariek lurraldeen makinen contra.
-Bestebatzuk etxean lan egiteko sistemen ondorioz
-Azkenez eskulangileen gremioen langileen frabrikak itxi zuten arazoz.
Makinak sartzea ere mugimendu hau pizten lagundu egin zuen, langile askoren lekuak aldatu egin zirelako makinen truke. Gremioek makinen erabilera potentziatu zuten. Lan-baldintzak ez ziren oso egokiak:
-lanaldi luzeak,``de sol a sol´´
-Oso diziplina gogorra, empresak jarritakoaraudiaren arabera
-Igande eta jai egunak lan egiten
-Kaleratze errazak eta gaixorik edo langabezian geratuz gero laguntza gabe
-Lan eskubideak ez ziren existitzen
Lanean aritzen zirenak edonolako pertsonak izan zitezkeen, gizonak, emakumeak baita umeak ere. Eskolaratzea ez zen oso ohikoa eta horregatik eskutuko laneskua zen. Emakumeen soldatak eskasak ziren. Haurrak babesteko legeria urria zeneta intereses beterik zegoen.
4-Langile- mugimenduaren ideología oinarriak
Hainbat filosofo famatu teoría berriak sortu zituzten eta hauek langileenganako jarrera zuten. Horren ondorioz ideología ezberdinak sortu ziren:
Sozialismo utopikoa: Lehenengo sozialistak izan ziren eta nekea eta premia gorriak salatu egiten zituzten, horregatik utopiko hitzak. Hauek ziren euren oinarriak:
-Gizarteideala
-Gizarte hori modu baketsuan lortzea
-Elkartasuna, Filantropia eta anaistazunezko maitasuna oinarri
-Industria modernoen berritasunen aldekoak
Saint-simongo kondea, Charles Fourrier eta Robert Owenek ideologia honen bultzatzaile nagusiak izan ziren.
Sozialismo marxista: Karl Marx filosofoa asmatu egin zuen ideologia hau socialismo utopikoaren aspektuekin ados ez zegoelako. FriedrichEngels bere bigarrena izan zen eta honekin manifestu komunista deituriko ideologia oinarriz idatzitzako liburua argitaratu zuten. Ekoizpen modu kapitalista salatu egiten zuten eta gainbalioaren ekoizpen etekinen contra zeuden. Hauek esaten zuten sistema egokia, proletarioaren diktadura bakarrik izango zela eta hórrela bakarrik gizarte komunista bat sor zitekeen.
Anarkismoa: Langilerian oinarrituta...