A crise da restauración borbónica

A crise do sistema da Restauración (1898 - 1931)

Para falar deste período coñecido como a Restauración e coñecer por que este sistema entrou en crise hai que desprazarse no tempo ao ano 1898. Neste ano España perdera a guerra contra Estados Unidos en Cuba e como consecuencia da derrota perdéronse a súa vez todas as colonias de ultramar (Cuba, Porto Rico e Filipinas). A derrota sumiu asociedade e á clase política nun estado de desencanto e frustración dado que se estaba a destruír o mito do "imperio español".
Esta crise moral foi acompañada dunha serie de cambios na política. O sistema de quendas da Restauración pervivira, pero con cambio rexeneracionistas e sempre acompañado do crecemento dos movementos nacionalistas no País Vasco e Cataluña.
O rexeneracionismo supoñía a ideade rematar coa vella España, era necesaria unha renovación social, moral e cultural do país. Isto manifestouse de certo modo nun antimilitarismo na sociedade, farta de guerras inútiles e sanguentas. O detonante da crise do 98 sería a Guerra de Cuba, na que o exército español viuse humillado polos modernos estadounidenses dotados de mellores infraestruturas.
Fronte ás posturas antimilitaristasunha parte dos militares inclinouse cara a posturas máis autoritarias e intransixentes. Coma se pode observar no Doc.1, o exército non ía tolerar as posturas nacionalistas, chegando a querer erradicalas de raíz. Xustificándose no amor a España e na lei suprema, o exército tiña aspiracións de interferir nas Cortes creando leis antiseparatistas e castigando o nacionalismo. Pódese observar coma no seodo exército foi tomando corpo un sentimento corporativo que pretendía entrar a formar parte da vida política do país. Os militares vían o fracaso do país nunha ineficacia na política e tentaron de ocupar postos próximo ao eido político.
En 1899 a raína rexente María cristina deulle a Rexencia a Francisco Silvela para formar un goberno e convocar eleccións. O novo goberno tiña vontade derenovación. Iniciouse unha política reformista no eido económico que rematou nun boicot dos contribuíntes á recadación de impostos (peche de caixas). A parte renovadora do goberno foi dimitindo e finalmente cedeulle o posto no goberno aos liberais. O sistema de quendas sobrevivira o desastre do 98.
En 1902 sube o trono Alfonso XIII. Trala morte de Sagasta a presidencia recaera no conservador AntonioMaura, mentres no partido liberal liderará José Canalejas. Aínda que os líderes amosaban posturas rexeneracionistas o sistema mantivo o falseamento electoral e a quenda dinástica. Maura pretendía renovar o réxime dende arriba para evitar unha revolución popular. Tentou de crear a base social das "masas neutras", que nin apoiaban os caciques nin a unha revolución. Coa Lei electoral de 1907 nonconseguiu rematar coa corrupción pero fixo mais difícil o fraude electoral.
Maura tentou de atraer os nacionalistas non republicanos coma a Lliga Regionalista facendo pactos de autonomía. Tamén adoptou medidas económicas para favorecer o equilibrio social das clases obreiras pero sempre acompañadas dunha intransixente actitude no mantemento da orde pública.
En 1910 formou goberno o liberal Canalejasque tomou medidas coma a separación da Igrexa e do Estado coa Lei de Cadeado (1910), o imposto progresivo da renda, reformou a Lei de recrutamento e mellorou as condición laborais (normativa de traballo da muller). Respecto ao problema das autonomías elaborou a Lei de Mancomunidades.
A principal forza da oposición foi o republicanismo. En 1903 naceu Unión Republicana liderada polo veteranoNicolás Salmerón e por Alejandro Lerroux. Os intentos de achegarse os partidos nacionalistas fixo que Lerroux se escindise do partido formando en 1908 o Partido Radical, anticatalanista, anticlerical e revolucionario. Coa excepción do grupo de Lerroux, o republicanismo comezou a colaborar co PSOE formando en 1909 a Conjunción republicano-socialista, con certo éxito nas eleccións de 1910. Melquíades...