Bachillerato

AIREAREN KUTSADURA


Zer da airearen kutsadura ?

Airean substantziaren bat (fase solido, likido edo gaseosoan) ohiz kanpoko kantitatetan agertzeak, ingurunearentzat kaltegarri bihurtzen baldin badu, airea kutsatuta dagoela esaten da.
Kutsatzaileak prozesu naturalen ondorioz (sumendiak, zingiretako hartzidura, etab.) edo gizakiak egindako prozesuen ondorioz (industriak, ibilgailuentrafikoa, berogailuak, etab.) agertzen dira airean, eta horrek kutsatzaile  naturalak  edo antropogenikoak bereiztea ahalbidetzen du.

Zerk eragiten du airearen kutsadura?

Gure planetari min gehien egiten ari dion kutsadurak gizakiok produzitzen duguna da. Hiri handietan batez ere gertatzen da kutsadura, gizaki gehiago, ibilgailu gehiago eta lantegi gehiago daudelako. Gizakien kotxeen erabileramasiboa da eta honek poluzio asko askatzeak eragiten du, isurtzen diren gas kutsakorren kantitatea oso handia da. Beste aldetik, lantegietan egiten diren prozesuen bidez atmosferara gas kutsakor kantitate handiak isurtzen dira.

Gure atmosferara isurtzen ditugun gas kutsakor mota komunenak hauek dira: CO2, CO, hidrokarburoak, nitrogeno oxidoak, sufre oxidoak eta ozonoa.

CFCKlorofluorokarbonoak |Efektu negatiboak dituzte atmosferan: Ozono geruzaren suntsipenean efektu garrantzitsua dute eta negutegi efektuaren handipenean.Hozte eta klimatizazio sistemetan erabiltzen da bere hedapen botereagatik, aparatu hauek suntsitzean CFC-a atmosferara askatzen da.Aerosol batzuetan erabiltzen zen, baina orain beste gas batzuengatik ordezkatu dira. (Adb:CO2) |
COKarbono Monoxidoa | Jendearentzat etaanimalientzat arriskutsua den produktua da. Odolaren hemoglobinan finkatzen da eta organismoan zehar oxigenoa garraiatzea ekiditen du.Kotxeetan dauden konbustio motorrak isurtzen duten gasa da, area oso urbanizatuetan kontzentrazioa nahiko handia da, batzuetan, pertsonentzat arriskutsua izatera ailegatu ahal da. |
CO2Karbono dioxidoa | Gas honen kontzentrazioa gero eta handiagoa da atmosferankarburante fosilen gehiegizko erabilerarengatik. Gas honek negutegi efektuaren eragilea da- lurraren tenperaturen igoeraren eragilea. |
NONitrogeno monoxidoa | CO2-ren antzekoa da, karburante fosilen errekuntzan produzitzen gas bat da. Euri-azidoa eragiten du. |
SO2Sufre dioxidoa | Ikatzaren errekuntza da gas honen askapenaren eragilerik handiena. Euri-azidoa eragiten du. |
CH4Metanoa |Metanoa, materia organikoa (oxigeno kantitate gutxi dagoenean) deskonposatzean produzitzen den gasa da. Metanoa negutegi efektuko gasa da, beroketa globala eragiten du. |
O3Ozonoa | Atmosferaren osagai naturala da, baina bere kantitatea gehiegizkoa denean gas kutsakor bezala hartzen da. |

Taulan ikusten denez, gas-kutsakor gehienak gizakiok eraginikoak dira. Zenbait produktu edo baliabide gehiegierabiltzeagatik. Baina naturak eragiten dituenak ere daude:
COV edo VOC (Volatile Organic Compounds) | Basoko suteak, partikulak, gasak eta atmosferan lurruntzen diren substantziak igortzen dituzte. |
Hautsa | Hauts partikula oso finak, lurraren higadurak sortua, ura eta klimak lurraren geruzak hausten dituzte. |
SO2 | Sumendiek isurtzen dute gas hau era naturalean. |
CH4 (Metanoa) |Material organikoak deskonposatzen direnean produzitzen den gasa da, ozono geruza kaltetzen duena. Lur-azpian metatu ahal da kontzentrazio altuetan eta beste gasekin nahastua, gas-poltsa naturalak eratzen ditu. |

Airearen kutsaduraren ondorioak
Atmosferaren kutsadura ondorio txar asko ditu gure planetan eta gizakiaren osasunean ere efektuak izan ahal ditu. Ondorio nabarmenak hauek dira:
NEGUTEGIEFEKTUA: Klima berotzen duen prozesu naturala da. eguzki-energia kopuru handiagoa geratzen da atmosferan harrapaturik, batez besteko tenperaturak gora egiten du eta izpi kaltegarriak errazago erortzen dira Lurrera.  Berotze globala dela-eta, berotegi-efektuak oso ondorio txarrak ekar ditzake. Lurraren tenperatura normalaren graduak igotzen badira, lurburuetako izotza urtu egingo lirateke, eta...