cuento

Ar ‘ñäi ne ar lyon (Otomi)
Ar lyon bí dini ’nar ’ñäi mi honi to ndi xits’uwi yá tsi bätsi. Ar ’ñäi bí ’yani ar pale Lyon ha mi ne, nä’ä bí dädi ndi xits’uwi. Nä’ä mbi wadi ar sixthe, ar ’ñäi bízohni jár t’olo ngú pa ndi zí nä’ä xki hokwi ár tsi mäne. Mbi zoni bí zohni ndi thogi mbo, pe ar pale Lyon bí däti ke himi tsudi. Ar pale ’ñäi bí ma ba xifi ár ’behñä ndi boni pa ndi uni ar nhñuni ártsi mbane. Ar pale ’ñäi ba kuhu ’ra ya t’olo zu’we, komongu ya nthäxuni ne ya zu’we ’wadá pa ndi zí ar tsi mbane. Ar pale lyon bí mä: - ¡Hi’nä, tsi mbane, nuya hingi di tsiga! Ga me ma ga honwi nä’ä ditsiga. Ar pale lyon bí ma jar däthe nu’bu ho mi tsoni ya boi pa ndi ntsithe, bí hyo ’na ne bí hyoki ya nts’i pa ár tsi mbane. - ¡Nuna gehna di tsiga ! - bí mä ar pale lyon. Mbi zohni ar ’ñäi ndi ñuni,nuna mi thets’i nu’bu ho mi ‘beni ar boi ne ya nda ntumunthu mi pa mi xeki ar ngo. - ¡Ñuni xi hño, tsi mbane! -bí mä ar pale lyon. - Ya dá ñuni xi hño, ya dá ñiñä – bí dädi ar pale ’ñäi, anke tobehinti mi tsi, tobe himi ñuni. - Gar na xongo, tsi mbane, njawa to da ñuni. Ar pale lyon bí xa’mi ar ngo ko yá xa, pe ar pale ’ñäi hontho mi tets’e, himar tsa ndi za. Ar pale lyon bí xeki ’nar dätä xenine bí uni ar ’ñäi pa ndi hñäts’uwi ar tsi mäne. Nä’ä mbi zoni jár ngú, ar pale ’ñäi bí xifi ár ’behñä: - Nuna ar nts’i xpa pehni’i ir tsi mbane. Ár mäne bi ’yuts’i ar u jar ngo ne bí ja bí dä, ne bízihu ko ngatho yá tsi bätsi, getho xki membi ár tajä. Bí mä ár ’behñä ar pale ’ñäi: —Xi na nkuhi ar nts’i tsi ma mbane. ¿Ya xka nú ho bí japi ma tsi mbane? Gi ma ba ho ’nar boi ’nehe. Ar pale ’ñäi bima jar mehe ho mi po ar dehe, pa ndi do’mi ’nar boi. Nä’ä mbi neki ’na mba e’bu ndi zi ar dehe, bi nsagi pa ndi ’yent’i. Ar boi bí ’ñäni ne bí ’yets’e jár ts’u ne bí mengi ja ya t’oho. Ár ’behñä arpale ’ñäi bí hyandi ár ndo xki mfots’i jár ndäni ar boi, gem’bu bí zapi bí hñut’uwi yá mui yá bätsi ne bí xifi: —Ya be ehnu ir tadahu ntoge ar boi.



El zorrillo y el león (Traducción al español)...