cuentos en nahuatl otomi y mazahua
Okichpil wan poloko Se tonal se okichpil kiajsik se poloko wan amo kimatia kenin kikitskis. Wejka kitemoto se kowmekat chikawak wan weyak wan kitemoto in poloko. In poloko kikuajtoya sakat okseko. Kikechtsikoj wan kuiyak ichan, ajsik wan kikechtalilij se yankuik mekat. Imostika kuiyak ipoloko sakata majtakua. Tiotak kikuito wan mopantalij. Kemejkimakak ika se takot, in poloko tsikuintew wan in okichpil mopantamot wan iliwis mowik. Satepan akmo mopantalij ipan wan kikajkawak. In tapialtsin yajki sakakuato wan ke tawitomik. Ompa mopacho wan mikik.
El niño y el burro (Traducción en español)
Un niño encontró un burro y no sabía como sujetarlo. Fue a buscar un bejuco, fuerte y largo. Luego regresó a buscar al burro y lo encontró comiendopasto. Se acercó y lo amarró de su pescuezo. Se lo llevó a su casa y le puso un lazo. La siguiente mañana, lo amarró donde había pasto y en la tarde fue a traerlo. El niño dijo que ya era tiempo de montarlo y que lo hizo. Le pegó al burro con una vara y el animal arrancó la carrera. El niño se cayó y se asustó mucho. Ya no volvió a montarlo y lo dejó libre. El burro se fue a comer pasto. Dondeestaba pastando, se derrumbó un bordo y el pobre burro quedó atrapado debajo de la tierra y murió.
Cuentos en Otomí y Traducidos en Español
Cuentos en mazahua
Cꞌü e dyoꞌo ꞌñe cꞌü e ngöñi
Este cuento, escrito por una señorita mazahua, trata acerca de
las obligaciones de un perro como guardián de la casa, y de cómo
una gallina se dio cuenta de su situación al platicar con él. . .. . .
Mi bübü ꞌna ngumü jã cꞌo mi orü ꞌna dyoꞌo. Cꞌü e
dyoꞌo cjo tsꞌë ma sꞌoꞌo, mi saꞌa cꞌo nteꞌe ꞌma mi cjogüji
cja cꞌü e ngumü. Cjo tsꞌë ya mi sũꞌũ cꞌo nteꞌe cꞌü e
dyoꞌo, dya cjá xo mi neji ra cjogüji cja cꞌü e ngumü nu
jã cꞌo mi orü cꞌü e dyoꞌo.
ꞌNa nu paꞌa, o cjogü ꞌna bëzo cja cꞌü e ꞌñiji cꞌü mi
cjogü cja o̱ xoꞌñi cꞌü e ngumü. ꞌMa o jñanda cꞌü e dyoꞌo
mi cjogü cꞌü e bëzo,cjá nú tsja cꞌuã cꞌü e dyoꞌo o
ndäjjnä cꞌü e bëzo.
Nujnu, xo mi orü ꞌna ngöñi, mi pëchi o ngündo mi
saꞌa. ꞌMa o cjogü cꞌü e dyoꞌo jã cꞌo mi orü cꞌü e ngöñi,
me go pjüjjua cꞌü e ngöñi, na ngue vi pizhi cꞌü e dyoꞌo
ꞌma o cjogü. Me mi cjuãdi cꞌü e dyoꞌo mi täjjnä cꞌü e
tío. ꞌMa o jñanda va cjanu cꞌü e ngöñi, me go mbeñe:
“¿Pjë tsjapü dya ne tío ne dyoꞌo? Maco me täjjnä ra zaꞌa.
Na nguedya pjë ró jandagö pjë ro tsjapü, dya xo
mbärä; ró jandagö mi cjogütjo cꞌü e bëzo cja ne ꞌñiji jã
cꞌo xo mi orügö, me täjjnä ra zaꞌa”, eñetsjë cꞌü e ngöñi.
Cꞌü e dyoꞌo na jẽꞌẽ o ndäjjnä cꞌü e tío, na ngueje cꞌü
e tío mi cjuãdi mi cjuãdi; cꞌü e dyoꞌo ya vi mbotjo o̱
cuë. ꞌMa o nuꞌu cꞌü dya ro zürü cꞌü e bëzo, o nzhogütjo
cꞌuã, o ẽjẽ cja cꞌü e ngumü. Dya be ma säjä cꞌü e dyoꞌo
cja cꞌüe ngumü, ꞌma o chjëvi cꞌü e ngöñi. Nucꞌuã cꞌü e
ngöñi o xipji cꞌü e dyoꞌo:
―¿Pjë tsjaꞌcꞌü dya cꞌü e tío cꞌü mi täjjnä ri saꞌa? 89
Cjá nú ndünrü cꞌuã cꞌü e dyoꞌo:
―¿Pjë cjá cjogü cꞌü e bëzo cꞌü? ¿Pjë cjá cjogü cja
o̱ xoꞌñi nú ngumü ín jmugö? Na ngue rí pjörügö ne
ngumü, nguecꞌuã dya cjó ra säjä ra ꞌne põnü yo na jäꞌä.
Na ngueje na jäꞌä na puncjü o tjõꞌõ, xo na jäꞌä o
ndëjxü, xo najäꞌä na puncjü o cojsa cꞌo cujpaji ꞌma
mbaxua, nza cjaꞌa o cánista, ꞌñe o beche, ꞌñe pjë ndé
ma cojsa cꞌo na jäꞌä. Na ngueje cꞌo ndëjxü, ꞌñe cꞌo
ndëchjõ, xo daꞌcꞌeji rí saꞌa, ngueje cꞌuã ra pitsꞌigue, xo
ra söꞌö ra zacꞌüji ―embeji cꞌü e ngöñi.
ꞌMa o dyärä va cjanu cꞌü e ngöñi, me go üdü, mi
ne ro mbärä cꞌü e dyoꞌo, pero cꞌü e dyoꞌo ma sate, mi
ne ro zaꞌatjo cꞌü e ngöñi. Cjá nú mamücꞌü e dyoꞌo o
xipji cꞌü e ngöñi:
―ꞌMa dya iṉ ne rá sacꞌü, jyëzigue yo rí cjagö, na ̱
ngueje rí cjagö yo, ngueje cꞌuã dya ra ndäcjäji cja ne
ngumü.
Cjá nú mbeñe cꞌuã cꞌü e ngöñi, pe ma joꞌo ro jyëzi
cꞌü e dyoꞌo ro tsjaꞌa cꞌo mi neꞌe, na ngueje xo mi saji
cꞌü e ngöñi. O maꞌa cꞌü e ngöñi, me go mbeñe que mi
chjëntjui cꞌü e bëzo cꞌü mi täjjnä cꞌü e dyoꞌo, na ngueje
xo mi täjäji pa...
Regístrate para leer el documento completo.