Lengua Guaraní

TRABAJO PRÁCTICO GUARANI ÑE’ê

UNIVERSIDAD SAN LORENZO
Facultad de Ciencias Económicas, Empresariales y Tecnológicas

MBO´EHARA: RAMONA ALICIA GAUTO
TEMIMBO´E : DERLYS ROBERTO GALEANO
MBO’ ESYRY : 2˚

Togue papapy

3. Ñepyrûmby
4. Kuatiañe’ẽ
4. Kuatiañe’ẽ He’iséva
4. Kuatiañe’ẽ retepy
5. Techapyrã
8. Ñe'ẽsyry
8. Ñe'ẽsyry He’iséva
8. Ñe’ẽsyry retepy
9. Techapyrã
12.Marandu
12. Marandu He’iséva
12. Marandu retepy
13. Techapyrã
14. Kuatiañe'êita
15. Ta’angahai
16. Mohu'â

Ñepyrûmby

Kuatiakatu ñanerekombo’e jahaikuaa hagua temiandu kuatiáre, tove toguahẽ porã hekopete ha tahesakã ta-picha omoñe’ẽvape.
Kuatiakatu jahupyty hagua, tekotevẽ jajesareko ñahendukuaava’erã mba’éicha oñe’ẽ ñande rapichakuéra, ñamoñe’ẽva’erã kuatiahaipyre ha arandukakuéra,Ñahesa’ỹijopy’ỹiva’erã umi moñe’ẽrã, Jahaimeméva’erã jahupyty hagua katupyry,Ko’ẽ ko’ẽre ñambohetaveva’erã ñane ñe’ẽndy, ikatuha peve jaikuaava’erã umi ñe’ẽ pyahu oheróva mba’e pyahu ha Jaikuaava’erã ñe’ẽjoajungatu puru. Kuatiakatu retepy ohechauka ñandéve mba’éichapa jaipo-ravova’erã umi ñe’ẽ ha ñe’ẽjoaju aty ikatukuaáva jaipuru ñambo-hasa hagua temiandu. Kuatiakatu apytere ohesa’yijo umi temianduoñemboha-saséva.

KUATIAÑE’Ẽ

He’iséva
Ha’e marandu mbohasaha itujavéva. Kuatiañe’ẽ ha’e avei upe mba’e omoaguíva tapichakuérape ikatu’ỹva oñomongeta ojovake térã pumbyry rupi

Kuatiañe’ẽ retepy
1. Mo’akã
1.1. Tenda ha arange
1.2. Mávape ohejai ha moõpa oiko
1.3. Maitei’ypy
2. Hetepy
2.1. Ñe’ẽ’apesã ñepyrũgua
2.2. Ñe’ẽ’apesã marandugua
2.3. Ñe’ẽ’apesã pahagua
3. Mohu’ã3.1. Maiteipaha
3.2. Teraguapy

TECHAPYRÃ

Mo’akã
Tenda ha arange
Paraguay, 23 jasyporundy 2000

Mávape ohejai ha moöpa oiko
Karai
Peru Ferreira Gómez, Motenondehára
Mbo’ehao “José Gaspar Rodríguez de Francia”
Táva Aregua, Paraguay Retä

Maitei’ypy
Karai katupyry ha marangatu:

Hetepy
Ñe’ẽ’apesã ñepyrũgua
Tuicha vy’a reheve ahai ndéve ko kuatiañe’ẽmi ñepyrũrãme romomaihagua ha upekuévo amombe’u hagua ndéve mba’éichapa ohohína che ñemoarandu

Ñe’ẽ’apesa marandugua
Reikuaaháicha amohu’ã rire che ñemoarandu mitãrusumbo’ehaópe niko añepy’amongetákuri mba’épa ajapokuaa che rekovégui ha heta rire aiporavo ko mbo’esyry Guarani Ñe’ẽ Mbo’éhararã. Ko’ága ahaívo ndéve ko kuatia-ñe’ẽ chemandu’ákuri mba’éichapa hetaite reporandu’akue chéve mba’érepa aiporavo ko mba’ekóva. Ha péina ko kuatiañe’ẽme, mbykymi jepe, ambohováita ndéve.

Nde ha che jaikuaa porã mba’éichapa heta ára ñane retãme ojepurúkuri españa ñe’ẽ año oñehekom-bo’egua’u hagua ñane retãyguápe ha upe mba’e ojejapóvo mba’eve ndojehupytýikuri, hetahetave uvei umi oñemoarandu’ỹva térã katu umi ohejareíva mbo’ehao nahesakãigui chupekuéra umi mba’e ome’ẽva. Ága katu, oñembo’évo mitãme iñe’ẽteépe -Guaranitérã Castellano- jahechakuaa mba’éichapa ha’ekuéra añetehápe oñembokatupyry ha iñarandu ñepyrũ hikuái. Ko’ã mitã oñehekombo’éva Guarani ñe’ẽme niko hetia’e, hekorory ha imarangatuve hesakãgui chupekuéra umi mba’e ome’ẽva. Ha upéi -osẽvo mbo’ehaógui ha oguahẽvo hogakuérape- ojehu upe iporãvéva. Umi mitã oikũmbýgui umi mbo’epy pyahu ome’ẽva’ekue upe árape, ohekombo’e -ha’ekueraháma- hogayguakuérape.Amombe’úvo ndéve ko che remiandu oiméne hesakãmive ndéve mba’érepa añemoarandu Guarani ñe’ẽme. Ága ae ha’ekuaa ndéve añeñanduporãha ikatútagui aipotyvõ tekombo’e rupive ñane retãme. Ndaipóri ambue tape, upévare ha’ekuaa avei ndéve avañe’ẽ rupive ikatutaha ñamotenondeve ñane retãme.

Ñe’ẽ’apesa pahagua
Amondohóvo ko che remiandu, ajerure Túpame oñangareko hagua nderehe ha nde rogayguáre hatomyanyhẽ pende rekove vy’a, tesãi ha mborayhúgui.

Mohu’ã
Maiteipaha
Nemomaitei py’arorýpe

Teraguapy
Porfiria Trinidad

Paraguay, 15 jasyporundy 2009.

Karai Ministro:
Mayma aty omba’apo guarani ñe’ẽ ñemyasãi ha ñemombaretépe ha ambueve tetãygua aty rérape, roñemboja ne rendápe rojerurévo ndéve peteĩ pa’ũ ne rembiapoita pa’ũme, ñañemongetamívo ha romog̃uahẽ hag̃ua ndéve ore...