1.Euskal autonomia estatutua

1.Euskal Autonomia Estatutua

1.1 Eusko ikaskuntzaren proiektua

Errepublika ezarri zen eta alkate nazionalistek (buruzagia: Jose Antonio Agirre-getxo alkate-) agindu zioten Eusko Ikaskuntzari autonomía lortzeko estatutu proiektu bat prestatzeko.(1931)
Errepublikaren garaiko proiektuen abiapuntua izango da.
• Eusko ikaskuntzak 1931ko maiatzaren 31n euskal estaturako estatutu orokorbat aurkeztu zuen. Arab, Bizk, Gipuz eta Nafar euskal estatua eratuko zuten(Euzkadi) Errepublika Federalaren barnean.
• Gobernu zentralaren eskubideak Komunikabidea
Moneta propioa edukitzea
Estatuko hauteskundeak …
• Euskal Gobernuaren eskubidea polizia antolatu
Eusko gudarostea
• Egitura konfederala lurralde bakoitzak aunotnomia mila handiaizango du ordezkari-kopuru berbera parlamentura eta gobernura
• Eskubide politikoak izateko urte bat bizi behar dute euskaldunen seme-alabei
Urte bi etorkinei
• Kontzertu ekonomikoak iraungo du
• Elebitasuna dago irakaskuntzan
Administrazioan.
Proiektu hau zehaztasun gutxi eduki
1931ko ekainaren 7an, EAJk elizarekiko harremanak estate zentralaren menpe geratu
Euskoikaskuntzaren autonomia onartu (sozialistak, errepublikar eta karlistak alde)
2 proiektu gehiago egin karlista eta EAJrena Lizarrako estatutua
Ezkertiarrek batzar kudeatzaileen proiektua

1.2 Lizarrako estatutua

EAJ+ karlistek batzarrera deitu udaleei 1931ko ekainaren 14an Eusko ikaskuntzaren proiektuan oinarritutako Estatutua onartu behar zuten eta.Lizarran bildu eta aldaketa batzuk erabaki
• Autonomia prozesua udalen kargu ez Batzar kudeatzaileen esku
• Berreskuratuko ziren foruetan oinarritutako lege baten eran aurkeztuGobernu zentralak onartzean eragozpenak egin.
• Egitura konfederala somatzen zen.
• Euskal burujabetza ez du Espainiako konstituzioak mugatuko E.H.ak baizik
• Euskal aginte zentrala oso ahula diputazioen paperaindartu
• Hauteskundeak era tradizionalean egin  etorkinen eskubide politikoak mugatu
• Izaera konfesionala Eusko ikaskuntzaren proiektu liberalari BIDEA ITXIZ.
• Lizarrako estatutua, partidista zenEAJ + karlistek zuzendua.

1931ko hauteskunde orokorretan estatutu honi eskeremaitza onak atera baina ez zuen etorkizunik izan.
Irailean Gorteetan eztabaidatubaina eliza-estatu harremanenartikulua konstituzioaren aurkakoa izan estatutua onartu EZ.

1.3 Batzar kudeatzaileen proiektuak (ezkertiarrek zuzenduta, 1932-1933 eta Madrilgo gorteetara iritsi)

Eusko ikaskuntzaren proiektuan oinarritu ziren aldaketa batzurekin:
• Konstituziaren prozedura errespetatzen zuten: batzordeek prestatut udalek onartu herriak boto bidez baieztatu Gorteek onartu.
• Ez zen Euska Estatutuaaipatzen bakarrik estatu espainiarren barnean unitate autónomo politiko administratibo. EAJk lortu zuen Foruei eta Kontzertu Ekonomikoari aipamen berezia egin baina Karlistek ez.
• Parlamentu eta gobernu komnu bana izan
• Parlamentuko kideak botoen bidez aukeratuparlamentuak euskal gobernuaren buruzagia aukeratu
• Imigranteen diskriminazioak aldenduizaera akonfesioanal
• Auzitegi Gorenasomatu zen
Hau Lizarrakoa baino demokratikoagoa izanautonomía-maila,berriz, txikiagoa
Onarpen prozesua zailaazkenean 2 testu egin
• 4lurraldeak hartzen zituena. Karlista askorentzat foruen aurka
o 1932ko ekainerako prest egon
o Estatutu proiektu berria konstituzioarekin hobeto konpondu
o Nafarrako udala atzera bota konfesionaltasuna nahi.
• 3probintziak hartzen zituenaNafarrek bananduta zeuden
o 1933an Arab,Gipuz eta Bizkaiko udalek onartu zuten
Lizarrako proektu bezala ez zen aurrea Joan. ZERGATIK? Ereferendum bat egin zen eta madrilgo parlamentura heltzerakoan, eskuindarrek autonomiaren aurka zeudenez atzera bota.

1.4 1936ko estatutua (EAJ+ezkertiarrak lehen aldiz autonomía aprobatuta)

1936ko hauteskundeak egon eta Fronte Popularra irabazi...