graffiti


GRAFFITIAREN HISTORIA

Nik landuko dudan graffitiaren historia, 70 eta 80 hamarkaden tartean kokatzen da. Orduan izan baitzuen gorakada nabarmenena graffitiak estatu batuetan. Landuko ditudan puntuak:
Definizioa.
Letrak/tag /figurak
Bozetoa/lan amaitua.
Lekuak.
Gaiak.(funtzioak).
Teknika/materiala/prozedura.
Musika. Break dance, rap.
Keith Haring.
Graffitia EuskalHerrian.
Hiztegia

Definizioa: Graffitia marka, seinale bat uztea da. Pertsona bat han egon dela adierazteko uzten den aztarna baita. Nik aztertuko dudan esparrua, hirien esparrua da.( XX. mendean)
Letrak/tag/figurak:Estatu batuetan 1960 urte inguruan hasi ziren tag deritzogunak azaltzen. Tag-a firma da, idazleak bere motea idazten du.
“Taki 183” ezizena zuen gazte bat hasi zenbere “izena” eta kaleko zenbakia idazten kalean, leku ezberdinetan. Famatua egin zen eta egunkarian ere irten zen. Honek famatuagoa egin zuen eta jende ezberdina bere ezizenak idazten hasi zen kaleetan. (Barbara 62, Lee 163d...).
Honela, jende ezberdina hasi zen eta bakoitzak bere era egiten duenez, “super kool 223” izeneko idazle batek (graffitian erabiltzen diren hitzak iada finkatzendoaz) bere izena besteena baino handiago eta lodiago idatzi zuen, esparia erabiliaz. Gero beste batek “bubble” (globo pùztua) deituriko letra moetak egin zituen.
Pixkanaka, letrak hobetuz zioazen, tag-etatik graffiti bezala ezagutzen ditugun letra konplexuetarako bidea hartua zuten (wildstyle deitzen diote honi. Estilo konplexua, irakurzaila). Noski, tag-ak jarraitzen zuten kale eta trenetan.1973-a urte ona izan omen zen, bakoitza bere estilo propioa jorratzera irteten zen eta koloreak erabiltzen hasi ziren. Tren osoa estaltzen zuten graffitiak ere garai honetan hasi ziren egiten.(top-to-botton deitzen zioten).
Trenen enpresaren jabeek, gerra egin nahi zioten idazleei eta sartzeko eta irteteko zailtasunak jarri zizkieten idazleei. Hauek horiikusita, gero eta animatuagoak aurkitzen ziren beren lanak egiteko. Honela, talde ezberdinak sortu ziren. Nola ihes egin, zein teknia erabili eta honelako gauzak hitzegiten zituzten beraien artean. Gero elkartu eta trenak margotzera joaten ziren elkarrekin.Izen ezberdinak zituzten: Wanted, Fabulous five...
Artean interesatua zegoen jendea lan berri hauekin liluratuta geratu zen eta1975-ean erakusketa bat egin zen, bertan lientzo gainean eginiko lanak zeuden. Arrera ona izan zuen, baina hor geratu zen.
Idazle batzuei ez zitzaien ondo iruditu galerian sartzea eta kalean lan egin jarraitu zuten. Garai honetan iada oso lan onak egiten ziren eta figurak ere sartzen hasiak ziren. Telebistatik (Donald ahatea) edo komikitatik hartzen zituzten irudiak eta gero bere lanetan jarri.Figura tipikoak badaude, esprai potea adibidez asko eta asko egiten den figura bat da.
Sinboloak ere erabilitzen dira, gezia adibidez asko erabiltzen zuten sinbolo bat da. Lan bat gaizki egiten zenean edo amaitu ezin zutenean, barkamena edo arrazoia jartzen zuten idatzita. Adibidez: “Too late too cold”. Beraientzat oso garrantsitsua zen beren lanak kalitatea edukitzea, bere harrotasunabaitzegoen jokoan. Baita artea egiten zutelako ere.

Bozetoa/lan amaitua: Graffiti egile batek, etxean edo beste nonbait kalean egingo duen lanaren bozetoa egiten du. Papel batean egin ohi du. Zein kolore erabiliko dituen jakin dezan, margotu egiten du bozetoa. Honela erabili behar duen material osoa zein izango den bdaki eta dena prest eduki dezake lanean hasi behar duenerako. Pentsabestela, gaueko ordu batena lna egiten hasi eta koloreak erabaki gabe baldin baditu, zenbat debora igaro dezakeen graffitia egiten eta hori oso arriskutsua da. Graffitia arte izanagatik legez kanpokoa ere badelako. Honegaitik idazleak, graffiti egileak, lana egingo den lekua ongi aukeratzen du eta jenderik ibiltzen ez den ordu batean gauzatzen du lana. Arrazoi horretaz gain, lana bakarrik egiten du...