High

Tratase dunha escena de palacio sen dúbida, pero a sensación inmediata é a de que a acción está detida, o movemento paralizado, algo sucede que os interrompe. O espazo corresponde a unha estancia do Alcázar de Madrid, xa Palacio Real, onde Velázquez tiña o seu estudio. Aínda que ardeu tempo despois, os planos conservados dinnos a disposición da sala; tratábase dunha galería estreita e longa,dividida en dúas partes desiguais por medio dun tabique: a parte máis ampla era o taller e a parte máis reducida o Despacho privado de verano do Rei. Ese primeiro espazo é no que se encontran as figuras, próximas á porta de acceso ó taller. A habitación conta con cinco ventás laterais, dúas delas abertas. Na parede do fondo hai dous cadros recoñecibles (copias das obras de Rubens e Jordaens: PalasAtenea e Aracné e Apolo e Pan), un espello e dúas portas: unha escasamente visible detrás de Velázquez e outra, medio aberta, que da paso a unha escaleira na que asoma un home. Este espazo perfectamente definido ampliase ó introducir o recurso barroco do xogo de espellos, mesturando o que se ve có que non se ve e creando sensación de profundidade. Este recurso produce a miúdo confusión, trazo asímesmo barroco. Concretamente, aquí anula toda hipótese de que o espazo representado responda exactamente á realidade aínda sendo certo, pois desde o punto de vista desde o que se toma a imaxe, deberíase ver, a través do espello, tanto os reis retratados como as costas do pintor.





No centro está a infanta Margarita María, flanqueada polas súas damas de honor (as meninas, en terminoloxía deorixe portuguesa), Isabel de Velasco, vestida de satén gris, á dereita, e Agustina Sarmiento, á esquerda, de veludo azul verdoso, que ofrece auga á infanta. Acompáñanas os ananos Mari Bárbola e Nicolasito Pertusato, que pisa o mastín que nin sequera se inmuta, engadindo espontaneidade á escena. Detrás sitúase a institutriz, a viúva Marcela de Ulloa, que conversa có gardadamas, probablemente donDiego Ruiz de Azcona. Na porta aberta do fondo adiviñase a silueta do apousentador da raíña, José Nieto Velázquez, quen ten por oficio abrir as portas para que os reis entren nas habitacións. Diante do lenzo, á esquerda, o propio Velázquez con traxe de corte pinta sobre un gran lenzo volto para dentro. Por último no espello, un recurso non novo na pintura (sabemos que o pintor coñecía a obra de VanEyck, Matrimono Arnolfini) nin para o mesmo Velázquez (Venus do espello), adiviñamos as figuras dos monarcas, Filipe IV e Mariana de Austria, baixo dunha cortina vermella ou dosel como os que Velázquez emprega a miúdo en retratos oficiais.
Fixémonos na acción e nas miradas para intentar interpretar o que vemos. A Infanta detense cando vai a coller a auga para volverse porque algo á súa esquerdachama a súa atención, sen embargo mantén a mirada cara ó espectador, hai así unha certa dislocación entre a cabeza que xira nun sentido e os ollos que miran noutro. Agustina Sarmiento, inclinada, centra a mirada na Infanta e permanece allea ó que sucede fora da escena. Isabel de Velasco acaba de observar algo de fronte porque move a cabeza nesa dirección e inicia unha respectuosa inclinación. Osananos ricamente vestidos, ela de azul e el de vermello, repiten as actitudes diferentes das meninas, Mari Bárbola mira de fronte e leva a man ó peito (consciente de que alguén entra), mentres Nicolás, de perfil, segue a xogar có can sen decatarse de nada. Detrás Marcela de Ulloa, con hábito similar ó de monxa, segue a charlar có gardadamas que mira de fronte distraído. En canto ó pintor, ten o corpovotado cara atrás, retirándose do bastidor que parcialmente aparece en primeiro término, suxeita o pincel nunha mán e a paleta na outra, parece non estar pintando. A presencia do apousentador, con capa e sombreiro na man, na escaleira, non está claro se saíndo ou entrando, leva a nosa atención cara atrás, creando maior profundidade. Ademais destas presencias fisicamente reais están no espello...