Manual De Cantareiras

CANTARES E DANZAS TRADICIONAIS


O baile e a música sempre formaron parte dunha terapia liberadora de tensións (pola dureza das labores do campo, a sociedade…)



Nas festas, romarías e seráns participaban tódolos veciños, do contrario sabían que quedarían marxinados. Durante séculos foi nestas xuntanzas onde se comezaban a relacionar os mozos e as mozas.



Calquera momento era doadopara que alguén collese un instrumento e comezase a tocar e cantar, ou incluso bailar.



A reprodución da nosa tradición oral depende tanto da capacidade memorística do executante como do seu interese por modificar o canto, atendendo a súa creatividade. Así, a transmisión oral da nosa tradición opera a través de tres factores:

➢ Continuidade: A constante evolución dos cantares queliga o pasado e o presente.



➢ Variación: Xurde das achegas individuais.



➢ Selección: A comunidade, tendo en conta as modas de cada momento, declina qué tipo de peza prefire adoitar.



MUIÑEIRA

A muiñeira e a peza máis coñecida do repertorio tradicional galego.

O longo da xeografía galega atopamos diferentes variantes. Algunhas das denominacións máis estendidas paraestas son:

- Muiñeira vella: Rápida , de metro musical binario e de carácter arcaico. O toque é empuñado con acentuación fortes na pandeireta acompañando dos movementos do baile.




- Muiñeira nova: Procedente da música culta mantén o metro musical binario con subdivisión ternaria de muiñeira vella. O toque adoita ser coa man aberta e unha acentuación moderada na pandeireta.




-Carballesa: Orixinaria do Carballiño, aínda que tamén atopámola nas Terras de Melide. Podería ser tomada como unha variante da muiñeira vella, con fortes acentuacións nos toques.




- Muiñeira redonda: Denominada así por Casto Sanpedro, como o propio nome indica é bailada en roda.



XOTA

A xota é unha peza que chegou a Galicia dende terras castelás, e estendeuse polo territoriogalego no século XIX.

Tal e como ocorre coa muiñeira, o longo da xeografía galega atopamos diferentes variantes:

- Zapateado: Tamén denominado Pateado, recibe seu nome pola forma en que son marcados os puntos e as acentuacións dos movementos no baile. Este tipo de peza é orixinario de Santiago de Compostela.




- Maneo: Orixinaria de Bergantiños, o seu trazo diferencial vén determinadopolo xeito de tocala pandeireta no punto (co tempo sincopado).




- Fandango: De orixes musulmáns, é similar ó Pateado polo ritmo e os movementos marcados, é unha das modalidades menos estendidas polo territorio galego.



AGARRADOS

No século XIX implántase en toda Europa a moda dos bailes Agarrados. A Igrexa vía neles unha chamada á inmoralidade, polo achegamento das parellas. Pese atodo, ó longo do século foise consolidando a súa implantación, sufrindo incluso unha adaptación os propios usos.

Ó mesmo tempo foron adaptados ós instrumentos tradicionais, en parte pola introdución de novos instrumentos (acordeón, clarinete, saxo, violín…) e novas formacións (murgas, charangas….)





Diferenciaremos en dous grupos os bailes Agarrados:

➢ Bailes Importados- Valse: Orixinario de Austria e o sur de Alemaña. Tamén é denominado Xota Agarrada.

- Polka: Orixinaria de Bohemia.

- Mazurca: Tamén denominada Corrido, Dous Pasos, Tres Pasos, Chiqui-Chiqui, etc.

- Pasodobre: De orixe popular, nalgúns sitios da zona de Pontevedra o toque da pandeireta coincide co da muiñeira.




➢ Bailes Adaptados

-Careao: Localizado en varios municipios raianos con Asturias.

- Esparabán: Documentado no Incio.

- Muiñeira Corrida: Peza singular pola mestura de toque de muiñeira cun toque abaneado marcando os compases.

- Charrasquillo: Documentado en Tordoia, é unha peza con ritmo de valse.



DANZAS GUERREIRAS

Estas danzas estendéranse por gran parte de Europa,...