Marx

Marx

Testuinguru historikoa

XVIII. mendean hasi zen kapitalismoak erroak bota zituen XIX. Mendean, munduan nagusi den sistema ekonomiko gisa. Industria Iraultzaren garaia da. Burgesia nagusitzen da; liberalismoaren garaipena da. Karl Marxen bizitza XIX . mende hartan kokatzen da, gizarte industrializatuaren sorrerak eta finkapenak markaturiko garaian. XVIII. Mendean Europan, proletariorakozuten indarra saltzera behartuta zeuden. Ordainketa gisa, baliabide ekonomiko guztiz urriak jaso zituzten, urritasun hori jatekoan, etxebizitzan, hezkuntza, osasunean zerbitzuetan. Eskubideak erabat baztertuta zeuden, kapital zapaltzailearen menpe zeuden. Langileria industrial edo proletarioaren arazoak zenbait mugimendu politiko, sozial eta intelektual sorraraziko zituen. Sindikatuak, edohelburu erreformista konkretuetara mugatuak direlako edo ez dutelako iraupenik lortzen, ez dira langileriaren askapenerako tresna taxuzkoak izango.
1864an, Frantziako eta Inlgaterrako langileek Italiako eta Alemaniako beste langile batzuekin baera, Langileen Nazioarteko Elkartea (AIT) sortu zuten, Lehen internazionala. Karl Marxek, haren ikerlanean langileak erregimen kapitalistan jasaten duenesplotazioaren izaeran zentrazen da. Hegelen pentsamendu dialektikoa erabat nagusitu zen menderaren lehen erdian. Hegelen filosofia izan zen ordura arte errealitateari eginiko interpretaziorik helduena eta, bestalde, Hegel zelako ideologia burgesaren gailurra. Bere idealismoaren baieztapen garrantzitsuak:
1. Errealitatea arrazoia da, Ideia eta Espiritua.
2. Espirituak sortzen ditu errealitatearenforma desberdinak, hau da , natura.
3. Sistema arrazional bat da errealitatea, Absolutu edo Espiritu bat.
Gizaki esperimentuaren forma bat da. Espiritua Historiaren subjektua ere bada. Ordena politikoa eta arrazoia gauza bakar gisa agertzen zirela zioen Hegelek. Arrazoia, askatasuna eta giza ahalmen bilakaera gezur injustizia eta esklabotasun bihurtzen da.Marxek dio Hegelen filosofia gauzeiburuzko gogo eta hutsa besterik ez dela baina dialektika balio handiko aurkipentzat hartuko du eta aldiz marxismoak proposatzen du: Filosofia, teoria ez ezik eta teoriaren gainetik, praxia da. Unibertsitatea berriro pentsamenduaren eta zientziaren gune nagusia. Kontzeptu berri bat: arrazoi mugagabea, sortzaile eta absolutua. Filosofia sistematiko eta metafisiko izatera bueltatu eta metododialektikoa aurkitzen da. Mendearen bigarren erdian, positibismoa metafisikaren aurkako jarrera zientifiko gisa agertzen da, gertakariei lortzearen garrantzia aldarrikatzen duena. Hori dela eta hemendik aurrera zientziak gidatuko du gizadia. Beraz, XIX.mendea zientzien mendea izan zen. Zientzialariek aurrerapen handiak egin zituzten. Soziologia sortzen da zientzia berrri gisa. Comteren ustez, gizarteaespiritu positiboaren azken errealitatea bihurtzen da..

Charles Darwin

(1809-1882), eboluzioaren teoria formulatu zuen “Espezien jatorria, hautespen naturalaren bidez” lanean. Darwinismoak biologiaren eta giro intelektualaren etorkizuna aldatuko zuen. Eboluzioaren teoriaren arabera, gizakia ere aurreko espezieen eboluzio baten emaitza da. Ez da baliatzen naturatik kanpo dagoen eta bere buruazkontziente izatera iritsi arte hedatu behar den Jainko edo Espiritu absolutu batez. Ez du onartzen aldaezintasunaren teoria, hau da, espezie bakoitza banan-banan sortua izan dela, modu aldaezin eta perfektuan, inolako aldaketarik pairatu gabe. Aurre egiten dio, arima arrazionaldunaren ideiari, kreazionismo ideiari eta gertakarien diseinuaren entzulea Jainkoa dela dioen ideiari. Nondik gatozengalderari erantzun ez mitikoa eta ez teologikoa ematen dio eta hori da haren lorpen handiena.

Karl Marx

(1818-1883), azpimarratzen du errealitatearen funtsa indar ekonomikoek osatzen duten Historia dela eta ez Ideia. Ideien unibertsotik irten behar da, errealitatearen unibertsoan sartzeko, errealitatea Historia baita. Eta indar eta produkzio harremanen arteko loturekin osatuta dago. Filosofia...