Historia Apunteak

10. ISABEL II.AREN ERREINALDIA (1833-1868)
1.IRAULTZA LIBERAL BURGESA Antzinako Erregimena deuseztatzeko eta gizarte liberal burgesa eta kapitalista ezartzeko indarkeriazko prosezua izan zen. Aldaketa nabarmenak politikan (konstituzioa, biztanleriaren arteko berdintasuna) eta ekonomikoak (demografia hazkundea, lan indar handiagoa). Aldaketa horrek burgesiaren menpe egin ziren, eta hauekgizartearen klase nagusia bihurtu ziren. Sistema sozio-ekonomiko honi KAPITALISMO esaten zaio. Espainiako ezaugarriak: Ezegonkortasun politikoa, atzerapena, geldotasuna eta aldaketen hauskortasuna, talde pribilegiatu indartsuak erresistenzia egitea.
2. GERRA ZIBILA (1833-1840) Fernando VII.a hiltzean, tenkadura ultraerregetiarren eta liberalen artean, gerra zibila piztu zuen. Lehenengo gerra karlista.Euskal Herrian eta Nafarroan kokatu zen gerra baina Aragoi, Kataluinia eta Valentziara hedatu zen. Gatazka odoltsua izan zen.
Maria Kristina erregeoordeak (Isabel II.a adin txikikoa zelako) liberalekin egin zuen eskatu zien gerran bere babesa ematea. Baina ez zegoen euren eraldaketen alde eta akordioa zaildu egin zen, erantzuna atzeratu egin zen. Aldiz, erregetiarrek Karlos Maria Isidrorenaldekoak ziren hasieratik eta Zumalakarregik armada handia eratu zuen. Koroa lortu= mota bateko estatua. Absolutismo monarkikoa, forue defentsa, lurraren jabetza tradizionala eta erlijio-integrismoa karlismoaren oinarriak ziren eta uniformizazio eta tirubuten uniformizazioaren aurka zeuden.
Karlistak: Iparraldeko hirietako eskulangileak, klero kontserbadorea eta behe noblezia.
Liberalak: Klaseilustratua, burgesia eta hiriko proletarioak. Gobernu konstituzionala, legeria bakarra eta Eliza katolikoaren kontrolik gabeko gizartearen alde zeuden.
2.1 LEHENENGO GERRA KARLISTA EUSKAL HERRIAN.
Euskal Herrian kokatu zen, Karlismoak ospe handia zuen. Erlijioaren defentsa, foruzaletasunaren defentsa eta jaunen lurren jabetzaren defentsa zelako. Liberalen legeria-kodearen aurkakoak zirenhorregatik. Karlismoak, Austria, Prusia eta Errusiaren aitorpen morala izan zuen. Aldiz liberalak Aliantza Laukoitza (Inglaterra, Portugal, Frantzia eta Espainia).1833an Tomas Zumalakarregik gerrillaren agintaritza hartzen du bere gain. Zumakalarregi estrategiaren maisua zen, lurraldeak ezagutzea ondo etorri zitzaien borroketan ihes egiteko, eta honela, liberalek galera handiak jasaten zituzten.Ameskoan liberalen porrota egon zen eta Karlos Maria Isidroren menpean geratu zen lurralde hau. Honek, foruei zin egin, zigor-kodea aldarrikatu, igoerak eman eta Oñatiko Unibertsitatea planeatu zuen. Karlistek Bilbo konkistatu nahi zuten, nazioarteko onarpena izateko. Ekintza horretan Zumalakarregi hil egin zen eta Esparteo liberalak hiriaren inguruko hesia apurtu zuen. Azkenean bakea sinatu zen,1839ko abuztuaren 31an Bergarako Hitzarmenarekin, besarkada. Marotok Nafarroako militar nagusiak fusilatu egin zituen, politikaren aurkakoak izateagatik. Elisabet II.a erregina aitortu egin zen, hitzarmena onartzen bazen. Bizkaiako eta Gipuzkoako militar karlisten kategoria eta soldata onartu egin behar zen eta foru-erregimena errespetatu. Foru-erregimena sistema konstituzional berrian sartu zen.Karlismoak iraun egin zuen, foruak babesteko. Nekazariek, eskulangileek eta jabe txikiek karlista eginda kapitalismotik defendatuko zirela uste zuten: desamortizazioak, diru-ekonomia eta librekanbismoa.
3.BILAKAERA POLITIKOA (1833-1843)3.1 LIBERALISMOAREN JOERAK
Moderatuak eta aurrerakoiak agertzen dira, baina ez dago alde handirik. Biek: Egonkortasuna eman nahi diote Estatuari, Konstituzio bat,eta sufragio zentsatarioan eta iritzi publikoa eta askatasun indibidualak defendatzea.
Eredu moderatua: Pragmatikoak ziren, tradizioa eta modernotasuna bateratu nahi. Interes ekonomikoei garrantzi handiagoa ematen zioten politikoei baino. Estatu bateratua eta segurua nahi zuten, klase lur-jabeek eta ilustratuek kontrolatutako administrazio zentralizatzailearekin, herriko klaseak baztertuz....